Στη γραφική Δρούσεια: Ένα ζωντανό μουσείο με ντόπιους τεχνίτες και μαστόρισσες της λαϊκής παράδοσης

Στην καρδιά του γραφικού χωριού της Δρούσειας, στην επαρχία Πάφου, στεγάζεται το Περιφερειακό Μουσείο Αγροτικής Ζωής και Παράδοσης Ακάμα. Πρόκειται για ένα ζωντανό μουσείο, το οποίο φιλοξενεί εκατοντάδες εκθέματα από την καθημερινότητα και τη ζωή των ανθρώπων της ευρύτερης περιοχής.
Είναι μουσείο κόσμημα στη χερσόνησο του Ακάμα.
«Το μουσείο αυτό δημιουργήθηκε για να μας παίρνει πίσω στον χρόνο να δούμε πως οι κάτοικοι της περιοχής του ΑΚΑΜΑ ζούσαν, πως χρησιμοποιούσαν τα αντικείμενα τους, τα εργαλεία τους και την καθημερινότητα της ζωής.»
Σωτήρης Κουππάρης, Αντιδήμαρχος Δρούσειας
Το κοινό μπορεί να συμμετάσχει σε βιωματικά εργαστήρια αγγειοπλαστικής, κατασκευής τσέστου, υφαντικής στη βούφα, και στη διαδικασία πλουμίσματος του Κολοτζιού. Το μουσείο είναι ενταγμένο στο σχολικό πρόγραμμα ΔΡΑΣΕ, και εκατοντάδες μαθητές από όλη την Πάφο το επισκέπτονται για να γνωρίσουν τον λαϊκό πολιτισμό της επαρχίας τους.
«Κάνοντας γύρω στο μουσείο, μπορεί να αντιληφθούν τα μωρά μικροί και μεγάλη πώς ζούσαν ο κόσμος στην περιοχή του Ακάμα. Επίσης, ερχόμενος κάποιος πιο παλιός να μην είναι, πιο ηλικιωμένος, βλέπει και νοσταλγήσει τα χρόνια αγάπης και πώς ζούσαν και πώς είναι η ζωή τώρα.»
Οι φωτογραφίες της εποχής αποτυπώνουν και τις αγνές, αδελφικές σχέσεις μεταξύ των κατοίκων της εποχής.
«Δείχνει πώς μαζεύαν τον σπόρο, το σιτάρι, πώς αλώνιζαν, όλες οι εργασίες και έβλεπαν την ομαδικότητα των χωριανών και των συγγενών μαζί. Ήταν εποχές που τώρα δεν υπάρχει αυτή η αλληλεγγύη μεταξύ του κόσμου.»
Μια από τις πιο σημαντικές ενότητες του μουσείου είναι η αναπαράσταση του παραδοσιακού σπιτιού, ένα δωμάτιο ουσιαστικά που περιλάμβανε ολόκληρο το σπίτι.
«Αυτό το κομμάτι το κάναμε για να καταλάβουν οι νέοι και τα παιδιά που έρχονται έτσι οι πλείστοι ότι τα πλούτη δε χρειάζονται. Στα παλιά τα χρόνια έμεναν όλοι μαζί. Μπορεί να είχαν πέντε παιδιά, ήταν όλοι στον ίδιο χώρο. Πίσω μας είναι ένα παραδοσιακό κρεβάτι.»
Μαριάννα Κουππάρη, Υπεύθυνη Μουσείου
Τα περισσότερα αντικείμενα που φιλοξενούνται στο μουσείο παραχωρήθηκαν δωρεάν από τους κατοίκους της περιοχής.
Ζιβανία, τσέστος, πλουμιστά
Η παραγωγή της Ζιβανίας από τα αμπέλια τους αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους.
«Είμαστε στο σημείο που γίνεται η απόσταξη της Ζιβανίας. Στο χωριό είχαμε αρκετά, πριν πάρα πολλά χρόνια, επειδή είχαμε αρκετά σταφύλια, ο κόσμος έπιανε, για να έχει το σπίτι το λεγόμενο Ρακί, αλλά η δική μας Ζιβανία, έκαμε την απόσταξη της Ζιβανίας, και το καζάνι.»
Μαριάννα Κουππάρη, Υπεύθυνη Μουσείου
Αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει, πέραν από τα παραδοσιακά μουσειακά αντικείμενα, είναι οι μαστόρισσες και οι τεχνητές που το πλαισιώνουν.
Η Νίκη Λαζάρου ασχολείται με την τέχνη του αργαλειού εδώ και μια δεκαετία.
«Μ` αρέσει γιατί έχουμε σπίτι μας από τη μαμά μου και δεν ήθελα να χαθεί και πάντα ήθελα να μάθω και έτσι συνεχίζω και εργάζομαι. Έχω και σπίτι μου το ίδιο και έτσι όποτε βρίσκω λίγο ελεύθερο χρόνο αρέσει και μου να ασχολούμαι, είναι το κάτι άλλο.»
Νίκη Λαζάρου, Παραδοσιακή Υφάντρα
Σχεδόν όλες οι γυναίκες του χωριού ήξεραν να υφαίνουν, σε αντίθεση με σήμερα που ο αριθμός δεν ξεπερνά τις 5.
«Ήταν τρόπος ζωής, νομίζω ότι οι γυναίκες είχαν και τόσα παιδιά και πάλι όμως έβρισκαν λίγο χρόνο να ασχοληθούν με τούτο. Δεν ήθελαν να χαθεί. Και εμείς τώρα αυτό προσπαθούμε, δεν κάνουμε μεγάλα πράγματα αλλά θέλουμε να δείξουμε στους πιο νέους ότι αυτά ήταν η παράδοση μας και δε θέλουμε να την αφήσουμε να φύγει για κανέναν λόγο.»
Τα παιδιά που έρχονται εδώ, τι είναι αυτό που σας μεταφέρουν;
«Ενθουσιάζονται. Κάθονται και μαζί μας. Ενθουσιάζονται πάρα πολλά. Και πιστεύω ότι εκτιμούν και πιο πολλά κάτι που βλέπουν και στις γιαγιάς τους ή οτιδήποτε, μπορεί να μην ήξεραν την αξία του και τώρα που βλέπουν πως φτιάχνεται, προτιμούν, τα αρέσουν και τους.»
«Εραστής της παράδοσης» και ο Φίλιππος Μιχαήλ Κουππάρης, ο οποίος διαφυλάσσει και μεταλαμπαδεύει τις παραδόσεις του τόπου μας στη νέα γενιά. Φτιάχνει τσέστο, ένα μαγειρικό σκεύος πολλαπλών χρήσεων, το οποίο χρησιμοποιούσαν μάλιστα και σαν τραπεζάκι.
«Τον έβαλαν χαμέ κάποτε, ή σε καμιά πέτρα. Καθόμαστε γύρω-γύρω. Εμείς είμαστε πέντε αδέρφια. Βάλαμε το φαγητό μας πάνω. Και τρώγαμε. Είχαν το για τραπέζι. Μετά έφτιαχναν πάνω φιδές, μακαρόνια. Έβαλλαν τραχανά και το έβγαζαν έξω να στεγνώσει.»
Φίλιππος Μιχαήλ Κουππάρης, Συνταξιούχος – Καλλιτέχνης
Οι νεότεροι σήμερα γνωρίζουν το τσέστο, το πανέρι δηλαδή κατά τον χορό των ρούχων, στα παραδοσιακά αλλάματα του γαμπρού και της νύφης.
«Διότι παραδοσιακός γάμος χωρίς τσέστον, χωρίς ρέσιν και χωρίς κολότζι με κρασί δε γίνεται.»
Ο κύριος Κουππαρής είναι ένας από τους ελάχιστους Κύπριους που ασχολείται και με την τέχνη του πλουμιστού κολοτζιού. Μια τέχνη που απαιτεί ταλέντο, υπομονή και μεράκι. Το κολότζιη το χρησιμοποιούσαν ως δοχείο φύλαξης και προσφοράς νερού και κρασιού.
«Το πλούμιζαν γιατί το είχαν το πας στο τραπέζι και είχαν το κρασί τους μέσα και έγιναν όμορφοι να πούμε. Και ήταν και προσκόλλιο. Παλιά οι παλιοί, σαν εγώ το κολότζι, εγώ το έμαθα από έναν γέρο που είχαν πρόβατα έξω.»
Τα συναντούσαμε κυρίως σε γάμους, όταν οι γονείς του γαμπρού κερνούσαν τους καλεσμένους από το κολότζι μετά το μυστήριο στην εκκλησία.
«Θυμάμαι που ήμουν εγώ μιτσής, είχαν το για το κάλεσμα. Δηλαδή πιάναν το κολότζι τούτον, καθάριζαν το που μέσα, και το είχαν για κρασί, ζιβανία, νερό, για κρύο πράγμα. Και είχαν το πας στο τραπέζι τους, πας στην τσιμινιά τους.»
Το μουσείο λειτουργεί από Δευτέρα έως Παρασκευή, από τις 8:30 το πρωί μέχρι τις 14:30 το μεσημέρι. Η Δρούσεια, σε υψόμετρο 630 μέτρων στην ορεινή Λαόνα, απέχει μόλις 30 χιλιόμετρα από την Πάφο και 10 από την Πόλη Χρυσοχούς. Η πανοραμική θέα στη θάλασσα, τα πέτρινα σπίτια, το μουσείο, το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου και οι ταβέρνες της, καθιστούν την κοινότητα έναν ιδανικό προορισμό για απόδραση όλο τον χρόνο.
Δείτε το ρεπορτάζ της Όλγας Κωνσταντίνου: