Η μεγάλη απάτη των «πλεονασμάτων» λίγο πριν την εκπνοή του 2025

Η κυβέρνηση επιμένει να πανηγυρίζει. Πλεονάσματα, ανάπτυξη, «ισχυρή οικονομία», μείωση δημόσιου χρέους. Μια εικόνα ευημερίας που επαναλαμβάνεται μονότονα, σχεδόν αυτάρεσκα. Μόνο που πίσω από τους τίτλους και τα δελτία Τύπου κρύβεται μια οικονομική πραγματικότητα πολύ λιγότερο κολακευτική και πολιτικά πολύ πιο επικίνδυνη. Ξόδεψα αρκετό χρόνο να διαβάζω για τον προϋπολογισμό και να παρακολουθώ τις ομιλίες στη Βουλή. Αυτό που συμβαίνει είναι ένα τεράστιο «ξεγέλασμα» του κυπριακού λαού, παρόμοιο αν όχι, να τολμήσω και να γράψω, χειρότερο από αυτό του κουρέματος.
Η λεγόμενη δημοσιονομική επιτυχία δεν στηρίζεται σε υγιή δημόσια οικονομικά, αλλά σε μια συστηματική μετακύλιση του κόστους στο μέλλον. Τα πλεονάσματα δεν είναι αποτέλεσμα νοικοκυρέματος της Κεντρικής Κυβέρνησης. Είναι προϊόν του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Δηλαδή των εισφορών των εργαζομένων. Δηλαδή των συντάξεων των επόμενων γενεών. Δηλαδή, των συντάξεων που θα λάβουμε εμείς κυρίως, η γενιά Χ, ίσως και οι επόμενες από εμάς γενιές.
Το κράτος εμφανίζεται πλεονασματικό, ενώ στην πράξη λειτουργεί ελλειμματικά. Δανείζεται όχι από τις αγορές, αλλά από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, επειδή αυτός ο ενδοκυβερνητικός δανεισμός δεν φαίνεται στους δείκτες του Μάαστριχτ. Έτσι κατασκευάζεται τεχνητά η εικόνα της μείωσης του χρέους, την ώρα που οι πραγματικές συνολικές οφειλές αυξάνονται. Δεν πρόκειται για αθώα λογιστική πρακτική. Πρόκειται για συνειδητή πολιτική επιλογή απόκρυψης της αλήθειας. Και θα τολμούσα να το θεωρήσω ως ένα έγκλημα απέναντι στις επόμενες γενιές συνταξιούχων.
Την ίδια στιγμή, το κρατικό μισθολόγιο εκτροχιάζεται. Αυξήσεις δεκάδων ποσοστιαίων μονάδων μέσα σε λίγα χρόνια, με ρυθμούς υπερδιπλάσιους από την ανάπτυξη της οικονομίας, παρουσιάζονται ως φυσιολογική εξέλιξη. Χωρίς ανώτατα όρια. Χωρίς θεσμικές δικλίδες. Χωρίς κανένα σοβαρό σχέδιο για το τι θα συμβεί στην περίπτωση που η οικονομία βρεθεί σε ύφεση.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Οι μισθοί που σήμερα αυξάνονται ανεξέλεγκτα, αύριο θα παγώσουν ή θα περικοπούν. Οι κοινωνικές παροχές θα μπουν στο στόχαστρο. Και ο λογαριασμός θα σταλεί, όπως πάντα, στον καθένα από εμάς! Και από το πουθενά θα βρεθούμε ξανά με κοινωνικά παντοπωλεία…
Κι ενώ η κυβέρνηση αυτοϊκανοποιείται με τους δείκτες, η κοινωνία ασφυκτιά. Η ανάπτυξη δεν διαχέεται. Αντί να μεταφράζεται σε καλύτερη ποιότητα ζωής, μετατρέπεται σε ακρίβεια, πληθωρισμό και στεγαστικό αδιέξοδο. Για χιλιάδες νέους ανθρώπους, η αγορά ή ακόμη και η ενοικίαση κατοικίας έχει καταστεί απαγορευτική. Για τη μεσαία τάξη, το εισόδημα εξανεμίζεται πριν τελειώσει ο μήνας.
Και όμως, η κυβέρνηση επιμένει να μιλά για «μέρισμα ανάπτυξης». Ποιο ακριβώς μέρισμα; Για ποιον; Σίγουρα όχι για τον εργαζόμενο που βλέπει το ενοίκιο να καταπίνει τον μισθό του. Σίγουρα όχι για το νέο ζευγάρι που αναβάλλει επ’ αόριστον τη δημιουργία οικογένειας.
Η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ) παρουσιάζεται ως κοινωνικό αντίβαρο. Στην πράξη, λειτουργεί ως άλλοθι. Δεν λύνει το πρόβλημα της ακρίβειας, δεν προστατεύει ουσιαστικά τους πιο αδύναμους και, ταυτόχρονα, διογκώνει περαιτέρω τις δημόσιες δαπάνες και τις ανισότητες.
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι όλα αυτά συμβαίνουν ενώ υπάρχουν εναλλακτικές. Υπάρχουν προτάσεις για θεσμικό περιορισμό της αύξησης του κρατικού μισθολογίου, για πραγματική ανεξαρτητοποίηση και επαγγελματική διαχείριση του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, για αξιοποίηση των αποθεματικών του προς όφελος της κοινωνίας, όπως η προσιτή στέγη. Λύσεις που θα αντιμετώπιζαν ταυτόχρονα το στεγαστικό πρόβλημα και τη βιωσιμότητα των συντάξεων.
Αλλά αυτές οι λύσεις απαιτούν πολιτική σύγκρουση. Απαιτούν να ειπωθούν αλήθειες που ενοχλούν. Και κυρίως, απαιτούν να εγκαταλειφθεί το βολικό αφήγημα ότι «όλα πάνε καλά».
Η κυπριακή οικονομία δεν βρίσκεται ακόμη σε κρίση. Βρίσκεται όμως σε επικίνδυνη πορεία. Και όσο η κυβέρνηση επιλέγει την επικοινωνιακή διαχείριση αντί την ουσιαστική πολιτική, τόσο αυξάνει την πιθανότητα η επόμενη κρίση να μας βρει απροετοίμαστους.
Τότε, οι αριθμοί δεν θα αρκούν. Και οι δικαιολογίες δεν θα πείθουν κανέναν!
Καλή Χρονιά!