Άλλο η εισβολή της Ουκρανίας κι άλλο η εισβολή της Κύπρου!

Πολλοί Ελληνοκύπριοι αναλυτές στηλιτεύουν την υποκρισία του «ελευθερου κόσμου» που κάνει απίστευτες θυσίες να απωθήσει τους Ρώσους από την Ουκρανία, ενώ καμιά χώρα δεν ασχολείται καθόλου με την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο.
Πράγματι οι εισβολές στην Κύπρο και την Ουκρανία παρουσιάζουν σημαντικές ομοιότητες που αφορούν τη νομική βάση, τα προσχήματα και τις ανθρωπιστικές συνέπειες: Η πιο σημαντική ομοιότητα είναι το πρόσχημα προστασίας μειονοτήτων: Τόσο η Τουρκία όσο και η Ρωσία χρησιμοποίησαν το επιχείρημα της προστασίας ομόγλωσσων ή εθνικών μειονοτήτων (Τουρκοκυπρίων και ρωσόφωνων αντίστοιχα) για να δικαιολογήσουν τη στρατιωτική δράση. Και οι δύο συγκρούσεις προκάλεσαν μαζικό εκτοπισμό πληθυσμών και προσφυγοποίηση, με την επιβολή εθνοκάθαρσης. Με άλλα λόγια, και στις δύο χώρες υπήρξε ανθρωπιστική κρίση και εκτοπισμός. Όσον αφορά την παραβίαση Διεθνούς Δικαίου, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ρωσία είναι ένοχη. Όμως, η Τουρκία ισχυρίζεται ότι εισέβαλε στην Κύπρο το 1974 για να αποκαταστήσει τη συνταγματική τάξη μετά από την ελληνική εισβολή (κατ΄ευφημισμό πραξικόπημα) με στόχο την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Η Τουρκία πρόβαλε το δικαιολογητικό ότι ενεργούσε ως εγγυητική δύναμη βάσει της Συνθήκης Εγγύησης του 1960. Όμως, η εισβολή οδήγησε στη συνεχιζόμενη κατοχή του βόρειας Κύπρου, δηλαδή στην de facto διχοτόμηση της Κύπρου. Αυτή η εξέλιξη συνιστά μια κατάφωρη παραβίαση της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Κάτι παρόμοιο έκανε και η Ρωσία η οποία προχώρησε σε παράνομες προσαρτήσεις περιοχών (Κριμαία, Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Χερσώνα, Ζαπορίζια).
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θεωρείται απειλή για την ασφάλεια της Ευρώπης. O Πούτιν παραλληλίζεται με τον Χίτλερ που πριν από την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου με την εισβολή στην Πολωνία τον Σεπτέμβριο του 1939, προσάρτησε την Αυστρία και τμήματα της Τσεχοσλοβακίας (Σουδητία) και κατέλαβε την περιοχή Μέμελ της Λιθουανίας. Κατανοητή η επιθυμία της Ευρώπης να σταματήσουν την επιθετικότητα του Πούτιν.
Σε αντίθεση με την εισβολή της Ρωσίας, καμία χώρα δεν καταδίκασε την τούρκικη εισβολή. Το ειδεχθές έγκλημα που διαπράχθηκε στις 15 Ιουλίου 1974 έτυχε παγκόσμιας κατακραυγής διότι, αφενός συνιστούσε κραυγαλέα παραβίαση του Συντάγματος και αφετέρου ήταν έργο των χυδαίων χουντικών δολοφόνων. Η καταδίκη της τούρκικης εισβολής θα σήμαινε υποστήριξη ενός καθεστώτος-μαριονέτα που αντιπροσώπευε την επέκταση της στυγνής δικτατορίας του Ιωαννίδη στην Κύπρο. Πώς θα μπορούσε, λοιπόν, ένα κράτος που σέβεται τον εαυτό του, τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα να αναγνωρίσει και να υποστηρίξει τον Σαμψών και τους ευήθεις τυράννους που τον έλεγχαν; Ιδού, λοιπόν, η εξήγηση για την ανοχή που επέδειξαν οι ξένοι προς τους Τούρκους εισβολείς. Το ατού της Τουρκίας έγκειται στο γεγονός ότι είχε ένα δικαιολογητικό, νομικά τεκμηριωμένο, που η Ρωσία δεν έχει, ότι, δηλαδή, ενεργούσε βάσει της Συνθήκης Εγγυήσεως -που εμείς υπογράψαμε φαρδιά-πλατιά!
Ένας άλλος λόγος που εξηγεί την αδιαφορία για την εισβολή της Τουρκίας είναι τα αλλεπάλληλά μας «Όχι» στα σχέδια λύσης που προτάθηκαν μετά το 1974. Ξεχωρίζει το σχέδιο Ανάν που υποστηρίχθηκε από τον ΟΗΕ και από την ΕΕ. Η εντύπωση που οι ξένοι έχουν αποκομίσει είναι ότι έχουμε βολευτεί με το στάτους κβο και επομένως θεωρούμε τη μη λύση ως λύση. Επομένως, γιατί να σκοτίζονται με τη Κύπρο όταν έχουν τόσα άλλα προβλήματα στο κεφάλι τους;
Ο τρίτος λόγος, που είναι και ο πιο σημαντικός, είναι ότι όλες οι χώρες συχνά θυσιάζουν τις υποτιθέμενες θεμελιακές αρχές τους - ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία, διεθνές δίκαιο - για χάρη των δικών τους στρατηγικών, οικονομικών ή ασφαλείας συμφερόντων, ένα φαινόμενο γνωστό ως ρεαλπολιτίκ. Ακόμα και η μικρή Κύπρος είναι ένοχη γι΄αυτή τη συμπεριφορά. Την π. Κυριακή το ισραηλινό Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την ίδρυση 19 νέων οικισμών στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, σε πυκνοκατοικημένες παλαιστινιακές περιοχές. Αυτή η ενέργεια του Ισραήλ ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών στην Ευρώπη, αλλά στην Κύπρο αποσιωπήθηκε. Η πρώτη χώρα που όφειλε να διαμαρτυρηθεί γι' αυτό το θέμα θα 'πρεπε να ήταν η Κύπρος: αυτό που οι Ισραηλινοί κάνουν στη Δυτική Όχθη, το κάνει η Τουρκία εδώ και μισό αιώνα. Ο ΠτΔ τήρησε σιγή ιχθύος για να μην χαλάσουν οι φιλικές μας σχέσεις με το Ισραήλ.
Όμως, ο πιο σημαντικός λόγος που η Ευρώπη φλερτάρει την Τουρκία είναι ότι αποκομίζει σημαντικά οφέλη απ΄αυτή που εξουδετερώνουν κάθε πρόθεσή της να καταδικάσει την τουρκική εισβολή. Η Τουρκία αποτελεί ζωτικό ανατολικό στήριγμα του ΝΑΤΟ, καθώς συνορεύει με τη Μαύρη Θάλασσα, τη Μέση Ανατολή και την περιοχή του Καυκάσου. Η θέση αυτή την καθιστά κρίσιμο παράγοντα για την αποτροπή περιφερειακών συγκρούσεων και βασικό παράγοντα στη διαχείριση των προκλήσεων ασφαλείας από τον νότο και την ανατολή. Η Τουρκία επίσης ελέγχει την πρόσβαση προς και από τη Μαύρη Θάλασσα μέσω των στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων, και έχει το μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ μετά τις ΗΠΑ. Στον οικονομικό τομέα, η Τουρκία είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ, ενώ η ΕΕ είναι μακράν η μεγαλύτερη αγορά εισαγωγών και εξαγωγών της Τουρκίας. Η τελωνειακή ένωση ΕΕ-Τουρκίας διευκολύνει τον υψηλό όγκο διμερών εμπορικών συναλλαγών, ο οποίος έφθασε τα 220 δισεκατομμύρια ευρώ το 2024. Επιπλέον, ο ρόλος της Τουρκίας ως χώρας διαμετακόμισης ενέργειας (π.χ. ο αγωγός φυσικού αερίου Trans-Anatolian) είναι ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή διαφοροποίηση της Ευρώπης και τις προσπάθειες μείωσης της εξάρτησης από τις ρωσικές πηγές ενέργειας.
Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι ηθικές αξίες μεταξύ των χωρών χρησιμοποιούνται συχνά ως «προπέτασμα καπνού» ή εργαλεία προπαγάνδας για να δικαιολογήσουν ενέργειες που στην πραγματικότητα καθοδηγούνται από εθνικά συμφέροντα, στρατηγικές φιλοδοξίες ή ιδιοτέλεια.
*Οικονομολόγου, κοινωνικού επιστήμονα