Ένταση στη δημόσια εκπαίδευση ενόψει της ψήφισης του νομοσχεδίου αξιολόγησης

Της
Ελένης Κωνσταντίνου
Σε περιπέτειες για ακόμη μια φορά το δημόσιο σχολείο. Ήδη η δημοτική εκπαίδευση εισέρχεται σε τροχιά έντονων αντιδράσεων, καθώς η ΠΟΕΔ προχωρά σε στάση εργασίας την Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου 2025, καταγγέλλοντας ουσιαστικές αποκλίσεις του υπό ψήφιση Νομοσχεδίου Αξιολόγησης από τις μέχρι σήμερα συμφωνίες με το Υπουργείο Παιδείας. Η Οργάνωση επισημαίνει ότι το τελικό κείμενο που οδηγείται προς Ολομέλεια διαφοροποιείται σημαντικά από όσα είχαν συζητηθεί, επαναφέροντας πρόνοιες που η ΠΟΕΔ θεωρεί προβληματικές, με κυριότερη την εμπλοκή Διευθυντών και Βοηθών Διευθυντών στην τελική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.
Η κατάσταση επιβαρύνεται περαιτέρω από τις διεργασίες στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας, όπου, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, αρκετοί βουλευτές εμφανίστηκαν να διαφοροποιούν τις θέσεις τους σε σχέση με μόλις μία εβδομάδα πριν. Καταβλήθηκαν μάλιστα συντονισμένες προσπάθειες αλλαγής αποφάσεων που είχαν ληφθεί στη βάση των εισηγήσεων των εκπαιδευτικών οργανώσεων, με πρωταγωνιστικό ρόλο βουλευτή του «αντιπολιτευόμενου» ΔΗΣΥ, ο οποίος υπερασπίστηκε σθεναρά τις θέσεις της υπουργού. Όπως τεκμαίρεται, τα συγκυβερνώντα κόμματα ΔΗΚΟ, ΔΗΠΑ αλλά και ο ΔΗΣΥ, φαίνεται να κινούνται συντονισμένα, με στόχο την προώθηση και υπερψήφιση του νομοσχεδίου στην Ολομέλεια της 22ας Δεκεμβρίου.
Κλιμάκωση αντιδράσεων και κοινοβουλευτικές διεργασίες
Ο πρόεδρος της Προοδευτικής Κίνησης Δασκάλων και Νηπιαγωγών, Μάριος Στυλιανού, επισημαίνει από την πλευρά του ότι το δημόσιο σχολείο βρίσκεται σήμερα μπροστά σε μια πολύ κρίσιμη καμπή. Μάλιστα, όπως σημειώνει, το νομοσχέδιο για την αξιολόγηση που η κυβέρνηση σπεύδει να καταθέσει στην Ολομέλεια της Βουλής δεν αποτελεί εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, αλλά μια ωμή επίθεση στο δημόσιο σχολείο, στους εκπαιδευτικούς και στη στοιχειώδη δημοκρατική διαδικασία. «Το προτεινόμενο νομοσχέδιο για την αξιολόγηση, όπως κατατέθηκε και προωθήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, όχι μόνο δεν προέκυψε μέσα από ουσιαστικό διάλογο, αλλά επιβλήθηκε μονομερώς, παραβλέποντας τον θεσμικό ρόλο των Εκπαιδευτικών Οργανώσεων και ιδιαίτερα της ΠΟΕΔ. Η διαδικασία αυτή έχει δημιουργήσει έντονη αναστάτωση στους εκπαιδευτικούς και έχει πλήξει σοβαρά την εμπιστοσύνη, κάτι που αποτελεί βασική προϋπόθεση για κάθε εκπαιδευτική αλλαγή».
Η συνέντευξη της Υπουργού Παιδείας και ο δημόσιος κυβερνητικός λόγος που ακολούθησε ενίσχυσαν ένα αρνητικό κλίμα, παρουσιάζοντας τους εκπαιδευτικούς περίπου ως εμπόδιο για την εφαρμογή του σχεδίου. Είναι αδιανόητο να επιδιώκεται μια μεταρρύθμιση που, αντί να στηρίζεται στους ανθρώπους που καλούνται να την υλοποιήσουν, ξεκινά με στοχοποίησή τους. Καμία εκπαιδευτική αλλαγή δεν μπορεί να πετύχει όταν χτίζεται πάνω σε καχυποψία και αντιπαράθεση».
Ένα από τα πιο προβληματικά στοιχεία του νομοσχεδίου, σύμφωνα με τον Μάριο Στυλιανού, είναι ο ρόλος του διευθυντή στην αριθμητική αξιολόγηση. Η μετατροπή του από παιδαγωγικό ηγέτη και συνεργάτη σε βαθμολογητή, με βαρύνουσα μάλιστα βαρύτητα, αλλοιώνει την παιδαγωγική σχέση μέσα στο σχολείο και εισάγει μηχανισμούς πίεσης, εξάρτησης και υποκειμενικότητας. «Η Προοδευτική Κίνηση Δασκάλων και Νηπιαγωγών έχει ξεκάθαρα τονίσει ότι η παρουσία του διευθυντή στη διαδικασία της διαμορφωτικής αξιολόγησης είναι απαραίτητη, όμως η εμπλοκή του σε αριθμητική βαθμολόγηση υπονομεύει το παιδαγωγικό κλίμα και τη συνεργασία που απαιτείται για τη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου».
Εκπαιδευτικές οργανώσεις: Καταδικασμένη σε αποτυχία οποιαδήποτε αλλαγή
Την ίδια στιγμή, το υπουργείο δεν έχει διασφαλίσει ούτε τα στοιχειώδη μέτρα στήριξης για την εφαρμογή του νέου συστήματος, όπως χρόνο, πόρους, επιμόρφωση και κατάλληλες δομές. Χωρίς αυτά, οποιαδήποτε αλλαγή είναι καταδικασμένη να αποτύχει, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο έναν ήδη πιεσμένο εκπαιδευτικό.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Βουλή κατέδειξαν ξεκάθαρα ότι η διαδικασία ήταν σε μεγάλο βαθμό προσχηματική. Παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις των εκπαιδευτικών οργανώσεων, όχι μόνο δεν έγιναν διορθώσεις στα προβληματικά σημεία, αλλά προστέθηκαν επιπλέον παράγοντες στην αλυσίδα της βαθμολόγησης, καθιστώντας το σύστημα ακόμη πιο δυσλειτουργικό και αντιπαιδαγωγικό.
Η ΠΟΕΔ, αντιλαμβανόμενη τη σοβαρότητα της κατάστασης και την ευθύνη απέναντι στη δημόσια εκπαίδευση, προχωρά σε μέτρα αντίδρασης που δεν αποτελούν αυτοσκοπό, αλλά αναγκαστική επιλογή για την προάσπιση του δημόσιου σχολείου, της ποιότητας της διδασκαλίας και της αξιοπρέπειας του εκπαιδευτικού κόσμου. Η κλιμάκωση των κινητοποιήσεων δεν επιδιώκει τη σύγκρουση, αλλά την αποκατάσταση θεσμικών διαδικασιών που έχουν παραβιαστεί και την επανεκκίνηση ενός ουσιαστικού διαλόγου».
Το σχολείο, όπως σημειώνει ο Μάριος Στυλιανού, δεν αλλάζει με ποινές, ποσοστά και βαθμολογητές. Αλλάζει με εμπιστοσύνη, συνεργασία και συμμετοχή. «Η κυβέρνηση οφείλει να κατανοήσει ότι οι εκπαιδευτικοί δεν είναι το πρόβλημα, αλλά ο βασικός σύμμαχος για οποιαδήποτε πραγματική μεταρρύθμιση. Μόνο όταν οικοδομηθεί ξανά η εμπιστοσύνη και υπάρξει συμφωνημένη, παιδαγωγικά τεκμηριωμένη προσέγγιση, θα μπορέσει η εκπαίδευσή μας να κάνει ένα ουσιαστικό βήμα μπροστά».
Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών υπάρχει εδώ και δεκαετίες, ξεκαθαρίζει από την πλευρά του ο πρόεδρος της Προοδευτικής Κίνησης Καθηγητών, Κωνσταντίνος Κωνσταντινόπουλος. «Αυτό που λείπει δεν είναι η αξιολόγηση, αλλά η σωστή, παιδαγωγικά χρήσιμη αξιολόγηση, αυτή που βελτιώνει τη διδασκαλία και το σχολείο. Η κυβέρνηση επιχειρεί να περάσει το νέο σύστημα με διαδικασίες εξπρές, με τον εκβιασμό απώλειας ευρωπαϊκών κονδυλίων. Η κατ’ άρθρο συζήτηση στη Βουλή προχωρά σε χρόνο-ρεκόρ, χωρίς την παρουσία εκείνων που γνωρίζουν τη σχολική πραγματικότητα. Από την αρχή προειδοποιήσαμε ότι τέτοια διαδικασία δεν μπορεί να παράξει σοβαρή εκπαιδευτική πολιτική και το περιεχόμενο του νομοσχεδίου το επιβεβαιώνει. Περισσότερες από δεκαπέντε κρίσιμες πρόνοιες παραπέμπονται σε μια θολή Επιτροπή Παρακολούθησης μετά την ψήφιση. Τα κενά και οι ασάφειες που επισημάναμε αναγνωρίστηκαν πλέον από την ίδια την υπουργό, η οποία δήλωσε στη Βουλή ότι θα καταθέσει τροποποιητικούς Κανονισμούς εντός τριετίας, αφού πρώτα ψηφιστούν, βέβαια, αυτοί που κατέθεσε τώρα. Ακόμη και τα κριτήρια με βάση τα οποία θα γίνεται η αξιολόγηση παραμένουν άγνωστα και θα καθοριστούν επίσης μετά την ψήφιση. Αυτό και μόνο αποδεικνύει το μέγεθος της προχειρότητας».
Ταυτόχρονα, όπως επισημαίνει ο Κ. Κωνσταντινόπουλος, τα προβλήματα του υφιστάμενου συστήματος δεν αντιμετωπίζονται, ενώ δημιουργείται ένας υπερδιογκωμένος και ακριβός μηχανισμός επιθεωρητών που θα απορροφά πόρους και χρόνο από το πραγματικό εκπαιδευτικό έργο. Αναφέρθηκε ακόμη και στην προχειρότητα που επικρατεί στη Βουλή, προσθέτοντας ότι με τέτοια διαδικασία και τέτοιο περιεχόμενο, το νέο σύστημα αξιολόγησης είναι καταδικασμένο σε αποτυχία.
«Ως Προοδευτική Κίνηση Καθηγητών θα καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποτρέψουμε το τεράστιο λάθος που πάει να γίνει. Έχουμε ξαναδεί αποτυχημένες πολιτικές, θυμίζουμε τις εξετάσεις τετραμήνων: προειδοποιήσαμε, αγωνιστήκαμε και τελικά δικαιωθήκαμε. Το ίδιο θα συμβεί και τώρα, αν δεν αλλάξει η πορεία. Αν περάσει το νομοσχέδιο, αυτό που θα μείνει θα είναι εκατομμύρια ευρώ για επιθεωρητές και ακόμη μία χαμένη ευκαιρία για ουσιαστική βελτίωση του δημόσιου σχολείου. Ακόμα και αν βρεθεί πλειοψηφία που θα το ψηφίσει, ο αγώνας για εμάς δεν σταματά. Εξάλλου, η εφαρμογή του θα ξεκινήσει σε τρία χρόνια».