Έρευνα: Πιο λαμπερές οι μεγάλες μαύρες τρύπες με ισχυρούς «κοσμικούς ανέμους»

Νέα επιστημονική έρευνα αποκαλύπτει ότι οι τεράστιες μαύρες τρύπες στα κέντρα των γαλαξιών δεν καταβροχθίζουν απλώς ύλη, αλλά δημιουργούν και ισχυρούς «κοσμικούς ανέμους» που εκτοξεύουν μέρος της στο διάστημα. Το φαινόμενο αυτό προκαλεί έντονες αυξομειώσεις στο φως που εκπέμπουν, ιδιαίτερα στις ακτίνες Χ.
Οι περισσότεροι γαλαξίες στο σύμπαν, συμπεριλαμβανομένου του δικού μας, φιλοξενούν στα κέντρα τους μαύρες τρύπες που ζυγίζουν εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια φορές τη μάζα του Ήλιου μας. Η ισχυρή βαρυτική έλξη των αντικειμένων αυτών είναι σε θέση να παγιδεύσει ύλη από το γύρω περιβάλλον, κυρίως αέριο που υπάρχει στους γαλαξίες. Το υλικό αυτό περιδινίζεται προς τη μαύρη τρύπα δημιουργώντας σπειροειδείς σχηματισμούς και τελικά προσπίπτει σε αυτή, αυξάνοντας περαιτέρω τη μάζα της.
Η ύλη, ωστόσο, δεν εξαφανίζεται αθόρυβα καθώς πέφτει στη μαύρη τρύπα. Η έντονη βαρύτητα και η τριβή λόγω περιδίνησης τη θερμαίνουν σε υψηλές θερμοκρασίες παράγοντας τεράστιες ποσότητες ενέργειας που ακτινοβολείται στο διάστημα ως λαμπρό φως, το οποίο μπορούν να δουν τα τηλεσκόπια. Υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες στα κέντρα γαλαξιών που απορροφούν ύλη και εκπέμπουν έντονο φως ονομάζονται κβάζαρ. Αυτά τα αντικείμενα είναι από τα πιο λαμπρά στο σύμπαν.
Προηγούμενες μελέτες πίστευαν ότι όσο πιο γρήγορος ο ρυθμός που απορροφά ύλη, τόσο πιο αδύναμο είναι το τρεμόπαιγμα της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας. Η νέα έρευνα αμφισβητεί αυτόν τον καθιερωμένο κανόνα. Τα νέα ευρήματα βασίστηκαν σε παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου eROSITA.
«Αντίθετα με τις προσδοκίες μας, διαπιστώσαμε ότι το τρεμόπαιγμα των ακτίνων Χ γίνεται ισχυρότερο για μαύρες τρύπες που απορροφούν ύλη με ταχύτερο ρυθμό», σημειώνει ο δρ. Αντώνης Γεωργακάκης από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, επικεφαλής της μελέτης.
Γιατί, λοιπόν, το απροσδόκητα έντονο τρεμόπαιγμα; Οι αστρονόμοι υποστηρίζουν ότι η απάντηση σχετίζεται με ισχυρούς ανέμους εκροής υλικού που παράγονται από το ίδιο το κβάζαρ και ότι τα νέφη ύλης που δημιουργούνται από αυτούς τους ανέμους «κρύβουν» κατά διαστήματα την πηγή φωτός, προκαλώντας το χαρακτηριστικό τρεμόπαιγμα.
Στην έρευνα συμμετείχαν ερευνητές του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, με επικεφαλής τον δρ. Αντώνη Γεωργακάκη και τη συμμετοχή της δρ. Μαρίας Χήρα και του δρ. Angel Ruiz.
Σημειώνεται ότι το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) συμμετέχουν στη γερμανική κοινοπραξία που διαχειρίζεται το τηλεσκόπιο eROSITA, συνεισφέροντας εργαλεία λογισμικού για τη βαθμονόμηση των οπτικών ακτίνων Χ και την ανάλυση των παρατηρήσεων.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό «Monthly Notices» της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας.
Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας & Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ).
Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση: https://arxiv.org/abs/2512.09047
Πηγή: ΚΥΠΕ