Αβέρωφ: Το μεγάλο διακύβευμα είναι να κρατήσουμε την οικονομία και τη χώρα σε σταθερή τροχιά

«Το μεγάλο διακύβευμα είναι ένα: να κρατήσουμε την οικονομία και τη χώρα σε σταθερή τροχιά, ικανή να αντέξει τις δυσκολίες που έχουμε μπροστά μας» ανέφερε στη συζήτηση για τον κρατικό προϋπολογισμό, ο βουλευτής του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου
«Για ακόμα μια χρονιά βρισκόμαστε εδώ για να συζητήσουμε τον κρατικό προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς. Για μένα, μετά από 23 τέτοιες συζητήσεις –οι 20 εκ των οποίων συνεχόμενες– η φετινή έχει μια ιδιαίτερη σημασία και μια επιπλέον συναισθηματική φόρτιση, αφού θα είναι η τελευταία μου» ανέφερε από το βήμα της βουλής κατά ΤΗ συζήτηση για τον κρατικό προϋπολογισμό, ο βουλευτής του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου.
Μεταξύ άλλων τόνισε πως «το μεγάλο διακύβευμα είναι ένα: να κρατήσουμε την οικονομία και τη χώρα σε σταθερή τροχιά, ικανή να αντέξει τις δυσκολίες που έχουμε μπροστά μας. Τα οικονομικά αποτελέσματα του κράτους, σε μια πρώτη ανάγνωση, είναι αρκετά καλά. Όταν όμως μπούμε σε βάθος, αυτό είναι μόνο η μισή αλήθεια».
Αυτούσια η ομιλία του κ. Νεοφύτου:
Για ακόμα μια χρονιά βρισκόμαστε εδώ για να συζητήσουμε τον κρατικό προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς. Για μένα, μετά από 23 τέτοιες συζητήσεις –οι 20 εκ των οποίων συνεχόμενες– η φετινή έχει μια ιδιαίτερη σημασία και μια επιπλέον συναισθηματική φόρτιση, αφού θα είναι η τελευταία μου.
Ο προϋπολογισμός είναι ο σημαντικότερος νόμος της χρονιάς. Υπερβαίνει τεχνοκρατικούς όρους, ψυχρές πράξεις και νούμερα. Είναι τα οικονομικά του συλλογικού μας νοικοκυριού. Κάνει την πραγματική διαφορά στη ζωή των ανθρώπων. Επηρεάζει άμεσα την εργασία, το οικογενειακό εισόδημα, το επίπεδο ζωής του κάθε πολίτη.
Είναι το όχημα για να φτάσουμε στον στόχο μας: την εξασφάλιση της αξιοπρέπειας, της ποιότητας ζωής και της ευημερίας της κάθε Κύπριας και του κάθε Κύπριου. Γι’ αυτό πάντα τόνιζα την επιτακτική ανάγκη να έχουμε μια δυνατή οικονομία.
Και πράγματι, σήμερα η οικονομία παρουσιάζει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Τίποτα όμως δεν προεξοφλεί ότι αυτοί οι ρυθμοί θα διατηρηθούν και αύριο. Τίποτα δεν είναι δεδομένο. Η σημερινή εικόνα, αν και μακροσκοπικά θετική, δεν επιτρέπει καμία αδράνεια, καμία επανάπαυση. Ιδιαίτερα σε μια τόσο περίπλοκη εποχή, όπου μια στραβοτιμονιά μπορεί να αποβεί μοιραία.
Το μεγάλο διακύβευμα είναι ένα: να κρατήσουμε την οικονομία και τη χώρα σε σταθερή τροχιά, ικανή να αντέξει τις δυσκολίες που έχουμε μπροστά μας.
Τα οικονομικά αποτελέσματα του κράτους, σε μια πρώτη ανάγνωση, είναι αρκετά καλά. Όταν όμως μπούμε σε βάθος, αυτό είναι μόνο η μισή αλήθεια.
Με ευθύνη απέναντι στην κοινωνία, οφείλουμε να δούμε την πραγματικότητα και να μιλήσουμε καθαρά, παρουσιάζοντας και την υπόλοιπη μισή.
Η Γενική Κυβέρνηση ανακοίνωσε πλεόνασμα 554 εκατ. το 2023 και 1.439 εκατ. το 2024. Και για τις δύο χρονιές, όμως, το πλεόνασμα οφείλεται αποκλειστικά στα αποτελέσματα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Η Κεντρική Κυβέρνηση παρουσίασε συνολικό έλλειμμα 586 εκατ., ενώ το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων πλεόνασμα σχεδόν 2,6 δισ.
Ουσιαστικά, χρησιμοποιούμε πόρους που προορίζονται για τις μελλοντικές συντάξεις των παιδιών και των εγγονιών μας για να χρηματοδοτούμε σημερινές, πρόσκαιρες δαπάνες. Έχουμε αυξήσει σε μεγάλο βαθμό τις ανελαστικές δαπάνες του κράτους, αντλώντας από το πλεόνασμα του Ταμείου.
Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η πορεία του κρατικού μισθολογίου. Σε μόλις δύο χρόνια της παρούσας διακυβέρνησης αυξήθηκε από 3.169 εκατ. στο τέλος του 2022, σε 3.878 εκατ. στο τέλος του 2024 – αύξηση 709 εκατ. ή 22%.
Με βάση τις προβλέψεις του ίδιου του Υπουργείου Οικονομικών, το κρατικό μισθολόγιο αναμένεται να φτάσει τα 4.898 εκατ. το 2028. Δηλαδή αύξηση 1.729 εκατ. σε πέντε χρόνια, ή 54%. Αυτό δεν είναι βιώσιμο.
Και σημειώνω ότι οι εκτιμήσεις αυτές έγιναν με απόδοση ΑΤΑ στο 67%, όχι στο 80% που ισχύει σήμερα, ούτε στο 100% που θα εφαρμοστεί από το 2027.
Την ίδια στιγμή, αυξάνεται και ο αριθμός των εργαζομένων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Από το τέλος του 2022 μέχρι το τέλος του 2024, η απασχόληση αυξήθηκε κατά 3.375 άτομα, σχεδόν 5%.
Αυτό προφανώς δεν μπορεί να συνεχιστεί. Η λύση για να περιορίσουμε την αύξηση στο κρατικό μισθολόγιο είναι να εισάγουμε μια νομοθετική πρόνοια, ακόμα και συνταγματική τροποποίηση, ώστε η αύξηση στο κρατικό μισθολόγιο να μην μπορεί να υπερβαίνει τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας. Πρέπει να το κάνουμε, γιατί οι αριθμοί μιλάνε καθαρά: αν δούμε τις προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών, το κρατικό μισθολόγιο το 2025 αναμένεται να αυξηθεί κατά 8,2%. Ρυθμός αύξησης ο οποίος είναι περισσότερο από διπλάσιος από τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας που είναι γύρω στο 3,6%.
Απασχόληση στον Ευρύ Δημόσιο Τομέα, Ετήσια (Αριθμός Υπαλλήλων)
Η κυβέρνηση παρουσιάζει τη μείωση του δημόσιου χρέους ως μια ακόμα σημαντική επιτυχία. Παραλείπει όμως την άλλη μισή αλήθεια. Να αναφέρει ότι από το τέλος του 2022 μέχρι τις 30/9/2025, το χρέος του κράτους προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων αυξήθηκε κατά 3 δισ., από 9.743 εκατ. σε 12.699 εκατ. – αύξηση 30% σε μόλις 2½ χρόνια.
Ενδεικτικά, στα 12 χρόνια από το 2010 μέχρι το 2022, η αύξηση ήταν 2,2 δις – από 7.476 εκατ. Σε 9.743 εκατ. Σε 2½ χρόνια της παρούσας διακυβέρνησης, αυξήθηκε κατά 3 δισ.
Ουσιαστικά αλλάξαμε την πηγή χρηματοδότησης του κράτους. Αντί να δανείζεται από τις αγορές, δανείζεται από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, επειδή ο ενδοκυβερνητικός δανεισμός δεν προσμετράται στο δημόσιο χρέος με βάση τα κριτήρια του Μάαστριχτ.
Έτσι παρουσιάζεται τεχνητά μειωμένο το δημόσιο χρέος, ενώ στην πραγματικότητα οι συνολικές οφειλές αυξάνονται. Το ονομαστικό μη ενοποιημένο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης αυξήθηκε από 33,9 δισ. στο τέλος του 2022, σε 34,7 δισ. στις 30/9/2025.
Παρά τον πρόσθετο δανεισμό 3 δισ. από το Ταμείο, το ενοποιημένο χρέος μειώθηκε λιγότερο από 2,1 δισ. Γεγονός που αποδεικνύει ότι το Ταμείο χρησιμοποιείται και για τη χρηματοδότηση των τρεχουσών κρατικών δαπανών.
Η ουσία μετά και πέρα από τις απαραίτητες τεχνικές αναλύσεις είναι ότι στην πραγματική ζωή, στην καθημερινότητα της κοινωνίας, οι πολίτες αντί να λαμβάνουν μέρισμα από την ανάπτυξη, απορροφούν τα αρνητικά της: ακρίβεια, πληθωρισμό, στεγαστική ασφυξία. Ειδικά η αγορά στέγης γίνεται άπιαστο όνειρο για νέα –και όχι μόνο– ζευγάρια, ενώ τα ενοίκια έχουν φτάσει στα ύψη.
Την ίδια στιγμή, η συμφωνία για την ΑΤΑ δεν επιλύει επ’ ουδενί το πρόβλημα της ακρίβειας· το μόνο που επιτυγχάνει είναι η διεύρυνση κοινωνικών αδικιών.
Και όμως, όπως έχω αναλυτικά περιγράψει με παρεμβάσεις μου, το στεγαστικό και η καλύτερη αξιοποίηση των αποθεματικών του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων μπορούν να αντιμετωπιστούν παράλληλα.
Με την ανεξαρτητοποίηση και μετατροπή του Ταμείου σε ένα ανεξάρτητο κρατικό επενδυτικό ταμείο, με επαγγελματική διαχείριση, διαφάνεια και λογοδοσία, το αποθεματικό θα αξιοποιείται αποκλειστικά προς όφελος των εργαζομένων.
Μέρος των επενδύσεων πρέπει να κατευθυνθεί στην προσιτή στέγη. Αν μόλις το 20% του ετήσιου πλεονάσματος επενδυόταν σε κατοικίες χαμηλού κόστους, θα δημιουργούνταν χιλιάδες νέες μονάδες μέσα σε λίγα χρόνια.
Με πλεόνασμα 2,6 δισ. μόνο για το 2023 και το 2024, περίπου 250 εκατ. ευρώ τον χρόνο θα μπορούσαν να επενδύονται στην κατασκευή προσιτών κατοικιών. Αυτό μεταφράζεται σε περίπου 1.500 νέες οικιστικές μονάδες τον χρόνο – 7.500 σε βάθος πενταετίας – πιέζοντας τις τιμές προς τα κάτω.
Αυτή είναι η πραγματική πολιτική: να λύνεις το πιο πιεστικό πρόβλημα των νέων σήμερα, ενώ ταυτόχρονα χτίζεις ισχυρότερες συντάξεις για το αύριο.
Επανερχόμενος στην σκληρή αλήθεια των αριθμών, το βασικό συμπέρασμα από την ανάγνωση του προϋπολογισμού είναι ότι η ραγδαία αύξηση του κρατικού μισθολογίου δεν είναι βιώσιμη. Με την πρώτη σοβαρή κρίση, θα οδηγηθούμε σε περιπέτειες. Όπως εξήγησα, είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη να καθορίσουμε μια οροφή για την αύξηση του κρατικού μισθολογίου ώστε να παραμένει εντός προκαθορισμένων παραμέτρων. Ίσως ακόμα και συνταγματική τροποποίηση ούτως ώστε, ανεξάρτητα ποιος κυβερνά, να μην μπορεί να αλλάζει τη ρύθμιση ακόμα και αν έχει πλειοψηφία στη βουλή.
Πρέπει να δοθεί τέλος στον υπερβολικό δανεισμό από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το Ταμείο είναι κατάκτηση των εργαζομένων – όχι πηγή χρηματοδότησης του κράτους. Ενδεχομένως και αυτό θα πρέπει να ρυθμιστεί με συνταγματική τροποποίηση μαζί με την μετατροπή του Ταμείου σε ένα ανεξάρτητο κρατικό επενδυτικό ταμείο.
Η πατρίδα μας έχει ανάγκη από μια προσέγγιση που θα μετατρέπει την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία των μακροσκοπικών μεγεθών σε απτή αξία για την κοινωνία και τους πολίτες. Επείγει περισσότερο από ποτέ να δει ο Κύπριος πολίτης στο τραπέζι του το δικό του μερτικό. Αν δεν υπάρξει αυτή η ανταπόδοση, όλο και περισσότεροι πολίτες θα αποξενώνονται από τη συλλογική αναπτυξιακή προσπάθεια και θα αναζητούν καταφύγια και διεξόδους σε δήθεν αντισυστημικούς σωτήρες…
Αλλά βέβαια, για να γίνει αυτό, απαιτούνται τόλμη, αποφασιστικότητα, γνώση, ρεαλιστικό όραμα… Με δυο λόγια, πραγματική πολιτική βούληση, η οποία, σε ό,τι αφορά την παρούσα διακυβέρνηση, φοβάμαι ότι αποτελεί είδος εν ανεπαρκεία…
Κλείνοντας –και δεδομένου ότι αυτή είναι η τελευταία μου συζήτηση κρατικού προϋπολογισμού– θέλω να ευχαριστήσω θερμά όλους τους συναδέλφους, τους συνεργάτες και τους λειτουργούς της Βουλής – και ιδιαίτερα τα μέλη της Επιτροπής Οικονομικών.
Εύχομαι σε όλες και όλους Καλά Χριστούγεννα, Χρόνια Πολλά και ένα ευτυχισμένο νέο έτος.