Αλλάζει ο νόμος για την αιμοδοσία μετά από τρεις δεκαετίες

Για πρώτη φορά μετά από σχεδόν τρεις δεκαετίες, το κράτος προχωρά σε μια συνολική αναθεώρηση του πλαισίου που διέπει την αιμοδοσία στην Κύπρο, αλλάζοντας όχι τον τρόπο που ο πολίτης δίνει αίμα αλλά τον τρόπο που το ίδιο το σύστημα παρακολουθεί, ελέγχει και λογοδοτεί. Στον πυρήνα των αλλαγών βρίσκεται η αιμοεπαγρύπνηση, η υποχρεωτική καταγραφή και αξιολόγηση των μεταγγίσεων, καθώς και η διαχείριση της επάρκειας αίματος, σε μια χώρα όπου οι ελλείψεις αποτελούν συχνό φαινόμενο.
Η φιλοσοφία του νέου πλαισίου μετατοπίζεται από τη γενική οργάνωση της αιμοδοσίας σε ένα σύστημα διαρκούς επιτήρησης, όπου η ασφάλεια και η επάρκεια του αίματος δεν θεωρούνται δεδομένες αλλά αποτελούν αντικείμενο συνεχούς ελέγχου.
Αιμοεπαγρύπνηση
Οι αλλαγές περιλαμβάνονται σε κυβερνητικό νομοσχέδιο που τέθηκε πρόσφατα σε δημόσια διαβούλευση και επιχειρεί να επικαιροποιήσει το πλαίσιο της αιμοδοσίας, εισάγοντας για πρώτη φορά συγκεκριμένους μηχανισμούς αιμοεπαγρύπνησης και ελέγχου.
Κεντρική αλλαγή αποτελεί η θεσμοθέτηση της αιμοεπαγρύπνησης σε επίπεδο κάθε δημόσιου και ιδιωτικού νοσηλευτηρίου. Πλέον, όλα τα νοσηλευτήρια υποχρεούνται να λειτουργούν Επιτροπή Αιμοεπαγρύπνησης και Επιτήρησης Μεταγγίσεων, με μόνιμο χαρακτήρα και τακτική λειτουργία.
Η παρακολούθηση της ασφάλειας των μεταγγίσεων παύει να είναι αποσπασματική ή περιστασιακή και εντάσσεται στη βασική δομή λειτουργίας των νοσηλευτηρίων. Η αιμοεπαγρύπνηση δεν ενεργοποιείται όταν προκύψει πρόβλημα αλλά λειτουργεί προληπτικά και σε συνεχή βάση.
Με το νέο πλαίσιο, σοβαρά συμβάντα που σχετίζονται με τη μετάγγιση αίματος –ανεπιθύμητες αντιδράσεις, λάθη, ακατάλληλα παράγωγα ή προβλήματα στη διαχείριση– δεν μπορούν πλέον να αντιμετωπίζονται εσωτερικά και σιωπηρά. Προβλέπεται υποχρεωτική καταγραφή και κοινοποίηση τέτοιων περιστατικών, ώστε να αξιολογούνται σε κεντρικό επίπεδο και να οδηγούν σε διορθωτικές παρεμβάσεις. Η μη καταγραφή παύει να είναι επιλογή και μετατρέπεται σε θεσμικό κενό. Για πρώτη φορά εισάγεται ρητά η υποχρέωση συστηματικής συλλογής και ανάλυσης δεδομένων μετάγγισης για όλους τους ασθενείς.
Στο μικροσκόπιο οι ελλείψεις
Ιδιαίτερη σημασία αποκτά το γεγονός ότι η αιμοεπαγρύπνηση συνδέεται άμεσα με τη διαχείριση της επάρκειας αίματος, ένα ζήτημα που στην Κύπρο επανέρχεται συχνά και αντιμετωπίζεται συνήθως εκ των υστέρων. Το νέο πλαίσιο επιχειρεί να αλλάξει αυτή τη λογική, αντιμετωπίζοντας το αίμα ως κρίσιμο και περιορισμένο πόρο που απαιτεί συνεχή παρακολούθηση.
Οι Επιτροπές Αιμοεπαγρύπνησης υποχρεούνται πλέον να καταγράφουν συστηματικά τη χρήση αίματος, να αναλύουν τα δεδομένα ανά τρίμηνο και να εντοπίζουν πρότυπα υπερκατανάλωσης ή αχρείαστων μεταγγίσεων. Η επάρκεια δεν εξετάζεται μόνο όταν τα αποθέματα μειωθούν επικίνδυνα αλλά μέσα από συνεχή αξιολόγηση της καθημερινής πρακτικής στα νοσηλευτήρια.
Σε ένα περιβάλλον όπου οι ελλείψεις αίματος δεν αποτελούν εξαίρεση αλλά επαναλαμβανόμενο φαινόμενο, το βάρος μεταφέρεται από την έκκληση προς τους αιμοδότες στη διαχείριση του ίδιου του συστήματος. Η πρόληψη ελλείψεων περνά μέσα από τον έλεγχο της χρήσης, τη μείωση σπατάλης και τη λήψη έγκαιρων μέτρων πριν η κατάσταση μετατραπεί σε κρίση. Με αυτόν τον τρόπο, η επάρκεια αίματος παύει να αντιμετωπίζεται ως ζήτημα τύχης ή συγκυρίας και εντάσσεται σε ένα πλαίσιο ευθύνης, σχεδιασμού και λογοδοσίας.