Ανθεκτική η Ευρωζώνη παρά τους αμερικανικούς δασμούς – Ανάκαμψη και αύξηση εξαγωγών

Όταν ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, εξήγγειλε στις 2 Απριλίου σαρωτικούς «ανταποδοτικούς» δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα στις ΗΠΑ προκάλεσε σοκ και δέος στις περισσότερες χώρες του κόσμου, περιλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οικονομία της οποίας προσπαθούσε να ανακάμψει από την ενεργειακή κρίση και τον υψηλό πληθωρισμό.
Οκτώ μήνες μετά και έχοντας μεσολαβήσει η εμπορική συμφωνία της ΕΕ με τις ΗΠΑ στα τέλη Ιουλίου, οι ανησυχίες στην Ευρώπη έχουν υποχωρήσει πολύ και εστιάζουν κυρίως στη σημαντική αύξηση των εισαγωγών από την Κίνα και τη διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος με τον εμπορικό αυτό γίγαντα.
Η οικονομική ανάκαμψη στην Ευρωζώνη συνεχίζεται και μάλιστα με ταχύτερο ρυθμό απ’ ό,τι προβλεπόταν πριν από το δασμολογικό σοκ. Οι εξαγωγές συνέχισαν την ανοδική τους πορεία στο τρίτο τρίμηνο, μετά από μία κάμψη στο δεύτερο, η οποία ήταν αναμενόμενη λόγω της ισχυρής αύξησης που είχαν σημειώσει τον Μάρτιο, όταν οι αμερικανικές επιχειρήσεις επέσπευσαν τις αγορές από τους προμηθευτές τους στην ΕΕ για αποθεματοποίηση προκειμένου να προλάβουν τις αυξήσεις των δασμών.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που ανακοίνωσε η Eurostat, το ΑΕΠ της Ευρωζώνης αυξήθηκε με ετήσιο ρυθμό 1,4% στο τρίτο τρίμηνο του 2025, λίγο περισσότερο από το 1,3% που είχε σημειωθεί στο τελευταίο τρίμηνο του 2024. Η αξία των εξαγωγών της ΕΕ προς τις ΗΠΑ αυξήθηκε 15,4% τον Σεπτέμβριο, με το ευρώ μάλιστα να είναι σημαντικά ανατιμημένο σε σχέση με το δολάριο, κάτι που καθιστά τα ευρωπαϊκά προϊόντα ακριβότερα στην αμερικανική αγορά σε σχέση με το 2024. Παράλληλα, το πλεόνασμα της ΕΕ στο εμπορικό ισοζύγιο με τις ΗΠΑ αυξήθηκε τον ίδιο μήνα.
Στο 9μηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου, η αξία των εξαγωγών στις ΗΠΑ ήταν επίσης αυξημένη (κατά 9,4%) και το πλεόνασμά της ΕΕ στο διμερές εμπορικό ισοζύγιο ήταν μεγαλύτερο.
Αν και το διάστημα που έχει μεσολαβήσει από την αύξηση των δασμών είναι σχετικά μικρό για κάποιο οριστικό συμπέρασμα του αντίκτυπού τους στην ευρωπαϊκή οικονομία, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι εξαγωγές έδειξαν ανθεκτικότητα, η οποία οφείλεται κυρίως στη συμφωνία με τις ΗΠΑ, η οποία περιόρισε στο 15% τους δασμούς για τα περισσότερα ευρωπαϊκά προϊόντα από 20% αρχικά και 25% που απειλούσε ο Τραμπ, φέρνοντας την Ευρώπη σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με ανταγωνιστές της στους οποίους επιβλήθηκαν υψηλότεροι δασμοί. Η ανθεκτικότητα των εξαγωγών οφείλεται, επιπλέον, και στις εμπορικές συμφωνίες που επιδίωξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με άλλες χώρες, αλλά και στη δυσκολία της αμερικανικής οικονομίας να καλύψει, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, το κενό που θα άφηνε μία μείωση των εισαγωγών τους.
Αντίκτυπος από τους αμερικανικούς δασμούς στην Ευρώπη υπάρχει, ωστόσο, στις εισαγωγές της και κυρίως σε αυτές από την Κίνα. Σύμφωνα με στοιχεία της τελωνειακής υπηρεσίας της ασιατικής χώρας, οι κινεζικές εξαγωγές προς την ΕΕ αυξήθηκαν κατά 14,8% τον Νοέμβριο σε ετήσια βάση, πολύ περισσότερο από την αύξηση των συνολικών κινεζικών εξαγωγών, μία εξέλιξη που διευκολύνεται και από τη σημαντική ανατίμηση του ευρώ έναντι του γουάν φέτος. Οι εισαγωγές από την Κίνα αφορούν πλέον προϊόντα μεγάλης αξίας – όπως ηλεκτρονικές συσκευές, αυτοκίνητα, ρομπότ και ημιαγωγούς που χρησιμοποιούν οι βιομηχανίες. Σε συνδυασμό με την εξασθένιση των εξαγωγών της ΕΕ προς την Κίνα, καταγράφεται μεγάλη αύξηση στο έλλειμμα του διμερούς εμπορικού ισοζυγίου της, το οποίο αναμένεται να ξεπεράσει φέτος σημαντικά το περσινό επίπεδο (περίπου 300 δισ. ευρώ).
Η Κίνα, εν μέσω δασμολογικού πολέμου, σημείωσε στο 11μηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου φέτος πλεόνασμα – ρεκόρ στο συνολικό εμπορικό ισοζύγιο της, που ξεπέρασε το 1 τρισ. δολάρια, κάνοντας κάποιους αναλυτές να τη θεωρούν ως την κερδισμένη του εμπορικού πολέμου.
Σύμφωνα με αναλυτές, η Κίνα έχει ένα σημαντικό μοχλό στα χέρια της – ότι έχει τη μεγαλύτερη παραγωγή σπάνιων γαιών στον κόσμο – που περιορίζει τις δυνατότητες αντίδρασης τόσο από την Ευρώπη όσο και από τις ΗΠΑ.
Την εβδομάδα που πέρασε, η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, προειδοποίησε επίσης την Κίνα να στραφεί στην τόνωση της εγχώριας ζήτησης για την ανάπτυξη καθώς με μία τεράστια οικονομία, που το ΑΕΠ της ανέρχεται σε 19 τρισ. δολάρια, δεν μπορεί να βασίζεται διαρκώς σε εμπορικά πλεονάσματα.