Από την περσινή «τρύπα» στο φετινό αδιέξοδο: Πώς κατέρρευσε ο προϋπολογισμός του ΙΚΥΚ

Της
Μπισάν Ιμπραχήμ
Τις τελευταίες μέρες όλοι διαβάσαμε την είδηση ότι το Υπουργείο Οικονομικών προτίθεται να καταθέσει συμπληρωματικές πιστώσεις, ώστε να πληρωθούν οι περίπου 300 φοιτητές που, ενώ είναι δικαιούχοι, δεν έλαβαν ποτέ τις υποτροφίες τους. Μια κυβερνητική δέσμευση που ήρθε μετά από έντονες συζητήσεις στην Επιτροπή Παιδείας της Βουλής, όπου αναδείχθηκαν οι διοικητικές ελλείψεις του ΙΚΥΚ, η απουσία διοίκησης και οι καθυστερήσεις στην παροχή στοιχείων προς τα αρμόδια υπουργεία.
Όμως πριν φτάσουμε στη δημόσια πίεση και στον συμπληρωματικό προϋπολογισμό, προηγήθηκαν μήνες αγωνίας για εκατοντάδες φοιτητές και ένας συνεχής, συστηματικός αγώνας από μία φοιτητική οργάνωση, την Προοδευτική Κίνηση Φοιτητών. Εκείνοι εντόπισαν το πρόβλημα, προειδοποίησαν για την επερχόμενη κρίση χρηματοδότησης και παρενέβησαν επανειλημμένα, διεκδικώντας λύσεις όταν κανένας άλλος δεν μιλούσε.
Τι είναι το ΙΚΥΚ
Το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών Κύπρου (Ι.Κ.Υ.Κ.) είναι ο επίσημος κρατικός φορέας της Κυπριακής Δημοκρατίας που έχει ως αποστολή τη διαχείριση και παροχή κρατικών υποτροφιών σε φοιτητές και σπουδαστές. Χορηγεί οικονομική στήριξη για προπτυχιακές, μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό.
Λειτουργεί σε συνεργασία με αρμόδια υπουργεία και κρατικούς φορείς, με στόχο να ενισχύσει την πρόσβαση στην εκπαίδευση, να προωθήσει την αριστεία και να στηρίξει την επιστημονική εξέλιξη των νέων που πληρούν τα ακαδημαϊκά και κοινωνικοοικονομικά κριτήρια.
Προοδευτική Κίνηση Φοιτητών
Η Προοδευτική Κίνηση Φοιτητών εξηγεί ότι το ουσιαστικό πρόβλημα στο ΙΚΥΚ δεν ξεκίνησε φέτος, αλλά από την περσινή χρονιά, όταν 348 φοιτητές και φοιτήτριες, ενώ ήταν κανονικοί δικαιούχοι υποτροφίας, έμειναν χωρίς καμία κρατική στήριξη επειδή το σχετικό κονδύλι είχε εξαντληθεί. Για να καλυφθεί τότε αυτή η «τρύπα», το Ίδρυμα χρησιμοποίησε ποσό από τον φετινό προϋπολογισμό, γεγονός που δημιούργησε νέο, ακόμη μεγαλύτερο έλλειμμα και επηρέασε καθοριστικά τη διαδικασία παροχής υποτροφιών για τη φετινή χρονιά.
Όπως εξηγούν, το φετινό ζήτημα προέκυψε επειδή αρκετοί δικαιούχοι φοιτητές δεν έλαβαν την υποτροφία τους, αφού ένα σημαντικό μέρος του προϋπολογισμού για το 2024–2025 χρησιμοποιήθηκε για να καλύψει τις περσινές οφειλές. Έτσι, νέοι και νέες που πληρούσαν πλήρως τα κριτήρια βρέθηκαν εκτός, επειδή το κονδύλι εξαντλήθηκε πριν ολοκληρωθούν όλες οι πληρωμές.
Ο αντίκτυπος αυτής της κατάστασης, σύμφωνα με την Προοδευτική, υπήρξε βαρύς και άδικος. Οι υποτροφίες αυτές δεν αποτελούν «έξτρα βοήθεια», αλλά για πολλές οικογένειες είναι βασικός πυλώνας οικονομικής επιβίωσης κατά τη διάρκεια των σπουδών. Χιλιάδες φοιτητές περίμεναν για μήνες αυτά τα χρήματα για να καλύψουν ενοίκια και λογαριασμούς σε μια περίοδο ακραίας ακρίβειας, αεροπορικά εισιτήρια, φαγητό, βιβλία και απαραίτητο υλικοτεχνικό εξοπλισμό. Σε μια εποχή όπου η κρατική στήριξη προς τους φοιτητές είναι ήδη περιορισμένη, τονίζουν, τέτοια λάθη δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται ως απλές διοικητικές αδυναμίες.
Αναφερόμενοι στις κυβερνητικές ευθύνες, υπογραμμίζουν ότι το Υπουργείο Οικονομικών έχει την εποπτεία του ΙΚΥΚ και γνώριζε ήδη από πέρσι πως υπήρχε σοβαρό πρόβλημα στον προϋπολογισμό του ιδρύματος. Παρ’ όλα αυτά, δεν λήφθηκε καμία ουσιαστική προληπτική ενέργεια για να αποφευχθεί η φετινή κρίση. Η στάση της κυβέρνησης, όπως την περιγράφουν, αντανακλά το γεγονός ότι η κοινωνική πολιτική και η στήριξη των φοιτητών δεν αποτελούν προτεραιότητα, κάτι που φαίνεται τόσο στα διαθέσιμα κονδύλια όσο και στον τρόπο διαχείρισης. «Το πρόβλημα ήταν γνωστό, προβλέψιμο και απολύτως διαχειρίσιμο, όμως αφέθηκε να γιγαντωθεί», σημειώνουν χαρακτηριστικά.
Η Προοδευτική Κίνηση Φοιτητών περιγράφει στη συνέχεια τις κινήσεις που έκανε από την πρώτη στιγμή που εντόπισε το ζήτημα. Πρώτα απέστειλε επιστολή στο Υπουργείο Οικονομικών, ζητώντας εξηγήσεις και την κατάθεση συμπληρωματικού προϋπολογισμού. Ακολούθως, μέσω του ΑΚΕΛ, το θέμα ζητήθηκε να συζητηθεί κατεπείγον στην Επιτροπή Παιδείας της Βουλής. Μη λαμβάνοντας καμία απάντηση, εκπρόσωποι της οργάνωσης μετέβησαν στο Υπουργείο Οικονομικών, απαιτώντας συνάντηση με αρμόδιο λειτουργό για να δοθούν εξηγήσεις. Μετά από αυτή την παρέμβαση, όπως αναφέρουν, πήραν την πρώτη δέσμευση πως το Υπουργείο θα προχωρούσε σε διορθωτικές ενέργειες. Η πίεση κορυφώθηκε στις 10 Δεκεμβρίου, όταν το Υπουργείο δεσμεύτηκε επίσημα στην Επιτροπή Παιδείας ότι θα καταθέσει συμπληρωματικό προϋπολογισμό ώστε να καλυφθούν όλοι οι φοιτητές που έμειναν εκτός. «Με λίγα λόγια», σημειώνουν, «αν δεν υπήρχαν οι παρεμβάσεις της Προοδευτικής, το ζήτημα θα είχε θαφτεί. Η πίεση έφερε αποτέλεσμα.»
Τέλος, η Οργάνωση επισημαίνει πως υπάρχουν και άλλα εξίσου σοβαρά ζητήματα που απασχολούν τη φοιτητική κοινότητα, με χαρακτηριστικότερο αυτό της φοιτητικής χορηγίας. Όπως λένε, η χορηγία δεν ανταποκρίνεται στο σημερινό κόστος ζωής, βασίζεται σε εισοδηματικά κριτήρια που δεν έχουν αναθεωρηθεί από το 2015 και υποστηρίζεται από έναν προϋπολογισμό που είναι εξαιρετικά χαμηλός για τις σύγχρονες ανάγκες. Η Προοδευτική Κίνηση Φοιτητών έχει ήδη βγει μπροστά με εκστρατεία για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό του θεσμού, υπογραμμίζοντας πως το σημερινό κόστος για ενοίκια, ρεύμα, νερό, φαγητό, βιβλία, εξοπλισμό, αεροπορικά εισιτήρια και άλλες καθημερινές ανάγκες καθιστά τη σπουδαστική ζωή οικονομικά δυσβάσταχτη. Όπως καταλήγουν, αν η κυβέρνηση δεν επιδείξει πολιτική βούληση για επίλυση αυτών των ζητημάτων, θα συνεχίσει να βρίσκει απέναντί της την Προοδευτική Κίνηση Φοιτητών.
Χρ. Χριστοφίδης: Η αύξηση των δικαιούχων από 400 σε 700 αποτελεί ένα σημαντικό βήμα
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Χρίστος Χριστοφίδης, εξέφρασε την ικανοποίησή του για την εξέλιξη στο θέμα των υποτροφιών, σημειώνοντας ότι η αύξηση των δικαιούχων από 400 σε 700 αποτελεί ένα σημαντικό βήμα, έστω κι αν, όπως είπε δεν έχει επιτευχθεί ακριβώς ό,τι διεκδικούσε το κόμμα του.
Τόνισε ότι το Υπουργείο Οικονομικών έχει διαβεβαιώσει πως οι επιπλέον υποτροφίες θα καλυφθούν μέσω συμπληρωματικού προϋπολογισμού και υπενθύμισε ότι το ΑΚΕΛ είχε εντοπίσει το πρόβλημα εγκαίρως, παρουσιάζοντάς το στην Ολομέλεια της Βουλής κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού του ΙΚΥΚ στις 4 Δεκεμβρίου.
Όπως ανέφερε, ήδη από το πρωί της Δευτέρας απέστειλαν επιστολή στον Υπουργό Οικονομικών και αξιοποίησαν την παρουσία του στην Επιτροπή Οικονομικών για να τον ενημερώσουν για τις παρενέργειες των αποφάσεων που είχαν ληφθεί, ενώ παράλληλα ζήτησαν την εγγραφή του θέματος στην Επιτροπή Παιδείας, αίτημα που τελικά υλοποιήθηκε.
Σημείωσε επίσης ότι στην Επιτροπή Παιδείας ήταν όπου τελικά διευθετήθηκε η υπόθεση, χάρη στη συζήτηση που το ίδιο το ΑΚΕΛ είχε εγγράψει. Ο Χριστοφίδης αναφέρθηκε και σε ζητήματα που αγγίζουν τη συνολική λειτουργία του ΙΚΥΚ, επισημαίνοντας ότι, σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, υπάρχουν πιθανές εκκρεμότητες ακόμα και από προηγούμενα χρόνια και γίνεται προσπάθεια για μια συνολική ρύθμιση.
Υπογράμμισε την ανησυχητική κατάσταση του ιδρύματος, το οποίο παραμένει ακέφαλο εδώ και περίπου ένα χρόνο, ενώ δεν υπήρξε παρουσία εκπροσώπου του ΙΚΥΚ στην Επιτροπή Παιδείας στις 10 Δεκεμβρίου, καθώς ο αναπληρωτής πρόεδρος βρισκόταν στο εξωτερικό και κανείς άλλος δεν ανέλαβε την ευθύνη να το εκπροσωπήσει. «Όλα αυτά μας ανησυχούν», σημείωσε, «διότι πρόκειται για ένα σημαντικό ίδρυμα που έχει ως στόχο τη στήριξη των παιδιών μας, των αρίστων αλλά και εκείνων που στηρίζονται με κοινωνικοοικονομικά κριτήρια».
Κατέληξε υπογραμμίζοντας ότι το ΑΚΕΛ θα συνεχίσει την προσπάθεια, ώστε όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά να καλυφθούν μέσω του θεσμού των υποτροφιών, ο οποίος για κάποιους αποτελεί επιβράβευση, αλλά για άλλους είναι μια αναγκαία συνθήκη για να μπορέσουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους.