Ενίσχυση συμμαχίας με τη στήριξη Τραμπ: Ο Νετανιάχου στην Ουάσιγκτον μία εβδομάδα μετά την Τριμερή – Στο στόχαστρο οι νεοοθωμανικές φιλοδοξίες του Ερντογάν

Η δέκατη τριμερής σύνοδος κορυφής μεταξύ Κύπρου, Ελλάδας και Ισραήλ, που πραγματοποιήθηκε στην Ιερουσαλήμ, τοποθέτησε τον οικονομικό διάδρομο Ινδία-Μέση Ανατολή-Ευρώπη (IMEC) στο επίκεντρο της στρατηγικής συνεργασίας τόσο μεταξύ των τριών χωρών όσο και ευρύτερα. Το επικείμενο ταξίδι του Νετανιάχου στην Ουάσιγκτον, μία εβδομάδα μετά την Τριμερή, αποκτά καθοριστική σημασία για τους στόχους των τριών χωρών, καθώς επιδιώκουν την ενίσχυση της συμμαχίας με τη στήριξη του Ντόναλντ Τραμπ.
Οι πληροφορίες που διέρρευσαν αμέσως μετά τις συναντήσεις στην Ιερουσαλήμ την περασμένη Δευτέρα αναφέρουν ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός θα μεταβεί στον Λευκό Οίκο με συγκεκριμένη ατζέντα για τα περιφερειακά: ενίσχυση της συνεργασίας των χωρών της περιοχής μέσω του IMEC και ο αρνητικός ρόλος που διαδραματίζει η Τουρκία.
Στοχευμένα κατά του Ερντογάν
Η δημόσια τοποθέτηση του Βενιαμίν Νετανιάχου μετά τις συνομιλίες του με τον Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Κυριάκο Μητσοτάκη αποτέλεσε προοίμιο των όσων θα πει στον Ντόναλντ Τραμπ όταν τον συναντήσει την ερχόμενη εβδομάδα. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός απηύθυνε σαφές μήνυμα προς την τουρκική ηγεσία, προειδοποιώντας εναντίον οποιωνδήποτε νεοοθωμανικών φιλοδοξιών. Η δήλωσή του υπογράμμισε την αποφασιστικότητα των τριών χωρών να υπερασπιστούν την κυριαρχία τους και να προστατεύσουν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα. Η αναφορά στην κοινή διακήρυξη για ενίσχυση της συνεργασίας σε άμυνα, ασφάλεια και καταπολέμηση της τρομοκρατίας αποτελεί άμεση απάντηση στις περιφερειακές προκλήσεις.
- Για την Ιερουσαλήμ, ο ρόλος της Τουρκίας δεν διαφέρει από εκείνον του Ιράν στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Ωστόσο η διαφορά έγκειται στο ότι η Άγκυρα, μέσω της Μουσουλμανικής Αδελφότητας αλλά και αξιοποιώντας τη θέση της στο ΝΑΤΟ (για να εμφανίζεται ως χώρα με δυτικό προσανατολισμό), κινείται πιο συγκεκαλυμμένα από την Τεχεράνη. Όχι όμως αρκετά ώστε να μην εντοπίζονται οι κινήσεις της από το Ισραήλ, το οποίο ήταν εξαρχής κάθετα αντίθετο στην ανάμιξη της Τουρκίας στο σχέδιο Τραμπ για ανοικοδόμηση της Γάζας.
Ο οικονομικός διάδρομος IMEC, που δημιουργεί ένα δίκτυο συνεργασιών με τη συμμετοχή Ινδίας, ΗΑΕ, Σαουδικής Αραβίας, Ιορδανίας, Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας, θεωρείται ισχυρό χαρτί απέναντι στο δίδυμο Ιράν-Τουρκία, αλλά και στις προσπάθειες της Κίνας μέσω του «Δρόμου του Μεταξιού». Οι επιφυλάξεις του Τραμπ κατά της Κίνας μπορούν να λειτουργήσουν ενισχυτικά τόσο για τον IMEC όσο και για ευρύτερα σχήματα συνεργασίας.
Στόχος η αναβίωση του σχήματος 3+1
Δεν είναι τυχαίο ότι στην κοινή διακήρυξή τους οι ηγέτες της Κύπρου, του Ισραήλ και της Ελλάδας τόνισαν την ανάγκη αναβίωσης του σχήματος 3+1 με τη συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών. Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο και το τέλος του πολέμου στη Γάζα δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για αναβίωση του σχήματος. Ήδη έγινε το πρώτο βήμα με τη συνάντηση των τεσσάρων υπουργών Ενέργειας τον περασμένο Νοέμβριο.
Παράλληλα, καταγράφεται αυξημένο ενδιαφέρον του αμερικανικού Κογκρέσου για θεσμική στήριξη του σχήματος 3+1, με πρωτοβουλίες που ενισχύουν την κοινοβουλευτική διάσταση της συνεργασίας σε αντιτρομοκρατία, θαλάσσια ασφάλεια και ενεργειακά θέματα. Η πολιτική υποστήριξη από το Καπιτώλιο, σημειώνουν διπλωματικές πηγές, προσθέτει βάθος και συνέχεια στη στρατηγική σχέση, ανεξάρτητα από τις εκλογικές εναλλαγές.
Παράλληλα ενισχύει πρωτοβουλίες που προωθούν οι τρεις χώρες, είτε αφορούν την ενέργεια, όπως το έργο Great Sea Interconnector που αποτελεί βασικό στοιχείο της ενεργειακής διασύνδεσης Ανατολικής Μεσογείου – Ευρώπης, είτε συμφωνίες όπως η πρόσφατη υπογραφή καθορισμού ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου.
Επιπλέον, σημαντικά στοιχεία ενίσχυσης της συνεργασίας τόσο μεταξύ των χωρών της περιοχής όσο και ευρύτερα αποτελούν:
(α) η συμφωνία για σύσταση του Κέντρου Αριστείας για την Κυβερνοασφάλεια στη Θάλασσα στην Κύπρο, το οποίο αναμένεται να ξεκινήσει λειτουργία το 2026, και
(β) η δημιουργία Τριμερούς Ομάδας Εργασίας για την Ετοιμότητα και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Αναγκών.
Σπρώχνει συνεχώς η Ουάσιγκτον
Μία άλλη κίνηση με περιφερειακή σημασία, που στέλνει ακόμα ένα μήνυμα προς τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είναι η συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου για το φυσικό αέριο, συνολικής αξίας 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η εξέλιξη αυτή (σύμφωνα με ισραηλινά ΜΜΕ) προέκυψε μετά από παρασκηνιακές κινήσεις της Ουάσιγκτον, η οποία επιθυμεί τη βελτίωση των ισραηλινο-αιγυπτιακών σχέσεων, με τον Ντόναλντ Τραμπ να επιδιώκει σύντομα μία κοινή τριμερή συνάντηση με τον Βενιαμίν Νετανιάχου και τον Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι.
Η συμφωνία Ισραήλ-Αιγύπτου ήρθε λίγες εβδομάδες μετά τη συμφωνία Κύπρου-Λιβάνου για οριοθέτηση ΑΟΖ. Κινήσεις που ενισχύουν τη θετική ατζέντα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.