Η αισιοδοξία δεν γεννιέται στις εξαγγελίες, γεννιέται στα μικρά

Ο Νίτσε έγραψε κάποτε ότι «οι μεγάλες αλήθειες έρχονται περπατώντας». Προσωπικά τις ανακαλύπτω τρέχοντας. Ίσως γιατί όταν τρέχεις, οι σκέψεις απλοποιούνται, η αναπνοή βάζει ρυθμό, το τοπίο ανοίγει έναν διάδρομο μέσα σου. Ένα κομμάτι αλήθειας αποκαλύπτεται όχι επειδή την κυνήγησες, αλλά επειδή σταμάτησες να την εμποδίζεις.
Τα τελευταία χρόνια τρέχω νωρίς. Σε γειτονιές και μονοπάτια χαράματα, με έναν αέρα που ακόμη δεν έχει φορέσει το βάρος της ημέρας. Η πόλη είναι άδεια, σχεδόν ευγενική. Κι εγώ μαζί της, μέσα σε μια προστατευμένη νοητική φυσαλίδα. Τότε είναι που σκέφτομαι πόσο εύκολα συνηθίζουμε στο σκοτάδι. Πόσο εύκολα θεωρούμε τα δύσκολα μόνιμα. «Μην αφήνεις το βλέμμα σου να συνηθίσει το σκοτάδι», ξανακούω μέσα μου – όχι σαν αυστηρή εντολή αλλά σαν ήρεμη υπενθύμιση.
Η καθημερινότητα, η επικαιρότητα, η πολιτική, η ίδια η ζωή, μοιάζουν συχνά σαν ένα μακρύ μενού απογοήτευσης. Η στασιμότητα στο Κυπριακό, η φθορά των θεσμών, η κόπωση της κοινωνίας, οι ατέλειωτες μικρές και μεγάλες διαψεύσεις. Μια κούραση και μια καχυποψία βαραίνει το νου που οδηγεί σε μια δίκαιη ανυπομονησία, όπως του δρομέα για τον τερματισμό. Να φτιάξουν επιτέλους τα πράγματα. Να τελειώνουμε με το φθαρμένο. Να αλλάξει η υγεία, η παιδεία, η δικαιοσύνη. Να γίνει η Κύπρος «κανονικό κράτος» με μια δήλωση. Άμεσα.
Κι όμως, οι μεγάλες αλλαγές δεν έρχονται έτσι. Και κυρίως, δεν είναι εκεί που ζει η αισιοδοξία. Η επαγγελματική εμπειρία μου, με έχει πείσει για κάτι πολύ απλό: καμία μεταρρύθμιση δεν στέκεται χωρίς δεδομένα και μεθοδολογία – αλλά ούτε μόνο με αυτά. Χρειάζεται και κάτι πιο ταπεινό: άνθρωποι που νοιάζονται, που συνεργάζονται, που εμπνέουν εμπιστοσύνη.
Γι’ αυτό πιστεύω ότι η αισιοδοξία δεν γεννιέται στις εξαγγελίες. Γεννιέται στα μικρά.
Ο συνάδελφος που σου λέει μια καλή κουβέντα χωρίς λόγο.
Η συνάδελφος που φέρνει φρούτα γιατί «σκέφτηκα πως μπορεί να θέλετε».
Το «είσαι καλά;» που δεν είναι ρητορικό αλλά αληθινό.
Το παιδί σου που γυρίζει από το σχολείο και διηγείται κάτι μικρό σαν να είναι τεράστιο.
Το βλέμμα και το νεύμα ενός δρομέα -όχι γιατί σε αναγνωρίζει, αλλά γιατί σε καταλαβαίνει.
Αυτά είναι οι χαραμάδες φωτός. Και σε κάθε χαραμάδα, κάτι μέσα μας ανασαίνει. Δεν αλλάζουν τον κόσμο – αλλάζουν εμάς. Και αυτό είναι η μισή διαδρομή για να αλλάξει ο κόσμος.
Τρέχοντας, συχνά σκέφτομαι πως η πολιτική χαλάει όταν προσποιείται ότι είναι μόνο μεγάλα πράγματα: στρατηγικές, διαπραγματεύσεις, μεταρρυθμίσεις. Ξεχνάμε ότι πριν από όλα αυτά υπάρχει ο άνθρωπος. Ο τρόπος που μιλά, που ακούει, που σέβεται, που επιμένει.
Και κάτι ακόμη: η αισιοδοξία δεν είναι αφέλεια.
Αφέλεια είναι να νομίζεις ότι τα πάντα θα φτιάξουν από μόνα τους.
Αισιοδοξία είναι να βλέπεις τα σκοτεινά καθαρά, αλλά να μη συνηθίζεις σε αυτά.
Να τα κοιτάς στα μάτια και να λες: ναι, αλλά υπάρχει και το άλλο.
Το μικρό που κάνει την ημέρα να γυρίζει δύο μοίρες προς το φως.
Αυτό θέλω να είναι και η στήλη Ανατρέχοντας: ένα μικρό ημερολόγιο δρόμου. Σκέψεις που γεννιούνται στις πιο ήσυχες ώρες της ημέρας, όταν ο νους δεν προσπαθεί ακόμα να εντυπωσιάσει κανέναν, ούτε καν τον ίδιο του τον εαυτό. Ιδέες που προκύπτουν όχι από συνεδρίες, ομάδες εργασίας και πίνακες, αλλά από το απλό χτύπημα του παπουτσιού στην άσφαλτο. Μια προσπάθεια να αποκωδικοποιήσω τις μικρές αλήθειες που ξυπνούν μόνο, όταν σταματά ο θόρυβος.
Και ίσως, εκεί έξω, τρέχοντας, να βρίσκω κάθε φορά μία ακόμα από αυτές τις μεγάλες αλήθειες που -όπως είπε ο Νίτσε- έρχονται περπατώντας. Ή, στην περίπτωσή μας, λίγο πιο γρήγορα.
Αλλά πάντοτε από το ίδιο μονοπάτι: αυτό των μικρών, των αθόρυβων, των καθημερινών πραγμάτων που, όσο κι αν δεν το παραδεχόμαστε, κουβαλούν το μεγαλύτερο βάρος της ελπίδας μας.
Καλή μας αρχή.
*Διευθυντής Διοίκησης και Οικονομικών Πανεπιστημίου Κύπρου