Η Chevron παίζει επικίνδυνο παιχνίδι στη Βενεζουέλα – Μια ανάσα από το μεγαλύτερο πετρελαϊκό έπαθλο του κόσμου

Για σχεδόν δύο δεκαετίες, η πεισματική επιμονή του πετρελαϊκού κολοσσού Chevron στη Βενεζουέλα έμοιαζε με ανοησία, καθώς οι επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων βρίσκονταν διαρκώς υπό απειλή εξαιτίας της διελκυστίνδας ανάμεσα στο Καράκας και την Ουάσιγκτον. Τώρα, όμως, η Chevron βρίσκεται μια ανάσα από το μεγαλύτερο πετρελαϊκό έπαθλο του κόσμου, αναφέρει το Bloomberg.
Καθώς οι εντάσεις μεταξύ Βενεζουέλας και ΗΠΑ κλιμακώνονται, η Chevron παραμένει η μόνη παγκόσμια πετρελαϊκή εταιρεία με πρόσβαση στα τεράστια αποθέματα αργού της χώρας, τα μεγαλύτερα γνωστά στον κόσμο. Αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει αναπτύξει στόλο πολεμικών πλοίων στα ανοικτά των ακτών της Βενεζουέλας, επιτεθεί και ανατρέψει την κυβέρνηση, καμία εταιρεία δεν θα ήταν σε καλύτερη θέση να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης πετρελαϊκής βιομηχανίας της χώρας.
Αν, από την άλλη, ο Τραμπ και ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο καταλήξουν σε συμφωνία, η χώρα θα χρειαστεί να εξάγει όσο το δυνατόν περισσότερο πετρέλαιο για να εξασφαλίσει έσοδα, κάτι που και πάλι θα ωφελήσει τη Chevron.
Η μοναδική αυτή θέση της εταιρείας με έδρα το Χιούστον συνοδεύεται μεγάλους κινδύνους σε περίπτωση που ξεσπάσουν εχθροπραξίες. Η Chevron θα μπορούσε να βρεθεί ακόμη και αποκλεισμένη από τη χώρα είτε από τον Μαδούρο είτε από τον Τραμπ, μια τύχη που έχουν γνωρίσει κατά καιρούς πολλές ξένες πετρελαϊκές εταιρείες στη Βενεζουέλα.
Ωστόσο, τόσο ο Τραμπ όσο και ο Μαδούρο έχουν λόγους να βλέπουν την Chevron ως χρήσιμο σύμμαχο, και καμία από τις δύο πλευρές δεν έχει κινηθεί για να σταματήσει τις δραστηριότητες της εταιρείας κατά τη διάρκεια της αντιπαράθεσης που βρίσκεται σε εξέλιξη τον τελευταίο καιρό.
Μέχρι την Πέμπτη, η Chevron ετοιμαζόταν να εξαγάγει 1 εκατομμύριο βαρέλια βενεζουελάνικου αργού, σύμφωνα με την παρακολούθηση δεξαμενόπλοιων του Bloomberg, μία ημέρα αφότου ο Τραμπ χαρακτήρισε την κυβέρνηση της χώρας «ξένη τρομοκρατική οργάνωση». Η Chevron παράγει περίπου 200.000 βαρέλια την ημέρα από πολλαπλές κοινοπραξίες με την εθνική πετρελαϊκή εταιρεία της Βενεζουέλας και εξάγει το μερίδιό της σε διυλιστήρια των ΗΠΑ στις ακτές του Κόλπου του Μεξικού.
Η κατάσταση για το μεγαλύτερο μέρος της πετρελαϊκής βιομηχανίας της Βενεζουέλας είναι ζοφερή.
Ο αποκλεισμός του Τραμπ στη νότια Καραϊβική σημαίνει ότι η κρατική Petróleos de Venezuela SA δεν μπορεί πλέον να εξάγει αργό μέσω του σκιώδους στόλου της από «πλοία-φαντάσματα» προς την Κίνα και ίσως αναγκαστεί να αρχίσει να κλείνει γεωτρήσεις μέσα σε 10 ημέρες. Μια κυβερνοεπίθεση έπληξε τον κύριο εξαγωγικό τερματικό σταθμό της Βενεζουέλας τον Δεκέμβριο, ενώ οι αεροπορικές μετακινήσεις προς και από τη χώρα έχουν σε μεγάλο βαθμό σταματήσει, μετά από παρεμβολές σημάτων και αμερικανικές προειδοποιήσεις για αυξημένη στρατιωτική δραστηριότητα.
Διαδοχικές αμερικανικές κυβερνήσεις επέβαλαν κυρώσεις στη Βενεζουέλα, καθώς ο Μαδούρο ενίσχυε τον έλεγχό του στην εξουσία. Όμως η Chevron, η οποία άρχισε να εξερευνά για πετρέλαιο στην περιοχή από το 1923, έχει εξασφαλίσει ειδικές άδειες που της επιτρέπουν να παρακάμπτει τις κυρώσεις. Και παρότι η κυβέρνηση της Βενεζουέλας συνέλαβε (και αργότερα απελευθέρωσε) δύο εργαζόμενους της Chevron στο πλαίσιο έρευνας για καταγγελλόμενη διαφθορά το 2018, ο Μαδούρο συχνά επαινεί την εταιρεία, λέγοντας ότι θέλει να παραμείνει για «άλλα 100 χρόνια».
Μια μοναδική συμφωνία
Πρόκειται για μια ασυνήθιστη διευθέτηση που δημιουργεί εχθρούς τόσο στο Καράκας όσο και στην Ουάσινγκτον. Επικριτές της στις ΗΠΑ, κατά καιρούς μεταξύ αυτών και ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, κατηγορούν την εταιρεία ότι διοχετεύει δισεκατομμύρια δολάρια σε ένα βίαιο και διεφθαρμένο καθεστώς. Την ίδια στιγμή, ορισμένοι σκληροπυρηνικοί εντός του κυβερνώντος κόμματος της Βενεζουέλας βλέπουν την Chevron ως σύμβολο του αμερικανικού ιμπεριαλισμού και θέλουν να τερματίσουν την ξένη επιρροή στη μεγαλύτερη βιομηχανία της χώρας.
Η ίδια η εταιρεία υποστηρίζει ότι οι δραστηριότητές της στη Βενεζουέλα συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της τοπικής οικονομίας και ολόκληρης της περιοχής, τηρώντας παράλληλα όλες τις αμερικανικές κυρώσεις και τη νομοθεσία. Άτομα που γνωρίζουν τις εσωτερικές συζητήσεις στην Chevron αναφέρουν ότι τα στελέχη της δεν καλοδέχονται την αυξημένη δημόσια προσοχή που συνοδεύει την παρουσία της στη Βενεζουέλα, αλλά πιστεύουν ότι η στρατηγική της παραμονής είναι σωστή, δεδομένου του πιθανού μεγάλου οφέλους. Επιπλέον, στέλνει ένα μήνυμα σε άλλες πετρελαιοπαραγωγές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο ότι η Chevron είναι μακροπρόθεσμος εταίρος, ακόμη και σε δύσκολες συνθήκες.
«Ήμασταν εκεί στις καλές και στις κακές στιγμές και, όπως σε πολλά μέρη του κόσμου, πρέπει να βλέπουμε μακροπρόθεσμα την παρουσία μας σε χώρες σαν κι αυτή» δήλωσε αυτόν τον μήνα στο Bloomberg TV ο διευθύνων σύμβουλος Μάικ Γουίρθ.
Τα τεράστια αποθέματα της Βενεζουέλας προσέλκυαν για χρόνια διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες. Αυτό άλλαξε μετά τη νίκη του Ούγκο Τσάβες, προστατευόμενου του Φιντέλ Κάστρο, στις προεδρικές εκλογές του 1998. Ο χαρισματικός ηγέτης που μετατράπηκε σε σύμβολο του Σοσιαλισμού ψήφισε νόμους που απαιτούσαν το κράτος να κατέχει το 51% κάθε κοινοπραξίας με ξένες εταιρείες. Στην πράξη, αυτό ισοδυναμούσε με εθνικοποίηση της πετρελαϊκής βιομηχανίας της χώρας. Η ConocoPhillips, τότε ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής στη Βενεζουέλα, αρνήθηκε τους νέους όρους και αποχώρησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Το ίδιο έκανε και η Exxon Mobil Corp.
Η Chevron αποφάσισε να παραμείνει. Ο Άλι Μοσίρι, τότε επικεφαλής της εταιρείας για τη Λατινική Αμερική, είχε στενή σχέση με τον Τσάβες και επιδίωξε να οικοδομήσει συνεργασία αντί να αποχωρήσει. Σε μια εκδήλωση του κλάδου στα μέσα της δεκαετίας του 2000, ο Τσάβες παρατήρησε ότι ο Μοσίρι δεν είχε καρέκλα και, αστειευόμενος, του προσέφερε τη δική του. Ο Μοσίρι δέχτηκε, μετά από μια αγκαλιά και μερικά φιλικά χτυπήματα στην πλάτη.
«Δεν μπορείς να έχεις νοοτροπία ‘μία μέσα, μία εξω’» είχε πει ο Μοσίρι στο Bloomberg News το 2005. «Πρέπει να πηγαίνουμε εκεί όπου είναι το πετρέλαιο».
Το στοίχημα απέδωσε, τουλάχιστον στην αρχή. Οι τιμές του πετρελαίου ανέβηκαν από τα 25 δολάρια το βαρέλι το 1999 στο ιστορικό υψηλό των 146 δολαρίων το 2008, πράγμα που σήμαινε ότι η Chevron και η Βενεζουέλα μοιράζονταν μια πολύ μεγαλύτερη «πίτα», ακόμη κι αν η αμερικανική εταιρεία είχε μικρότερο μερίδιο. Η σχέση συνεχίστηκε και υπό τον Μαδούρο μετά τον θάνατο του Τσάβες το 2013.
Οι σχέσεις μεταξύ του Μαδούρο και της κυβέρνησης των ΗΠΑ, ωστόσο, επιδεινώνονταν σταθερά. Ο Τραμπ, κατά την πρώτη του θητεία, επέβαλε κυρώσεις στη βενεζουελάνικη πετρελαϊκή βιομηχανία και ο Τζο Μπάιντεν τις διατήρησε, πυροδοτώντας μια περίοδο έντονου lobbying από την Chevron στην Ουάσινγκτον.
Αντιμέτωπος με απότομη άνοδο των τιμών της βενζίνης το 2022, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Μπάιντεν χαλάρωσε τις κυρώσεις, επιτρέποντας στην Chevron να αυξήσει την παραγωγή. Σε μια προσπάθεια να διατηρήσει τα προσχήματα απέναντι σε ένα καθεστώς με επιδεινούμενο ιστορικό ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η δημόσια άδεια εξαίρεσης της κυβέρνησης Μπάιντεν απαγόρευε ρητά στην Chevron να καταβάλλει φόρους ή δικαιώματα (royalties) σε οποιεσδήποτε κρατικές οντότητες της Βενεζουέλας. Ωστόσο, μια μυστική ιδιωτική άδεια, που αποκαλύφθηκε από το Bloomberg News τον Μάρτιο, επέτρεπε αυτές τις πληρωμές.
Το πετρέλαιο της Βενεζουέλας συνέχισε να ρέει, μειώνοντας τις τιμές της βενζίνης στις ΗΠΑ, ενώ οι δραστηριότητες της Chevron παρέμεναν εντός του νόμου. Το επεισόδιο αυτό ανέδειξε πόσο πολύ εξακολουθούσαν να ωφελούνται οι ΗΠΑ από την παρουσία της Chevron στη Βενεζουέλα, ακόμη κι ενώ επιχειρούσαν να αυξήσουν την πίεση προς τον Μαδούρο.
Το μακροπρόθεσμο παιχνίδι
Η στρατηγική της Chevron να παραμένει σε χώρες, όπως η Βενεζουέλα, με πολιτικές προκλήσεις έχει κόστος, καθώς την αφήνει εκτεθειμένη σε διαταραχές που προκαλούνται από συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο. Παράλληλα, επικριτές την κατηγορούν ότι συνεργάζεται με αντιδημοκρατικές κυβερνήσεις που χρησιμοποιούν τα έσοδα από το πετρέλαιο για να καταπνίγουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Εταιρείες όπως η Chevron ουσιαστικά διοχετεύουν δισεκατομμύρια δολάρια στα ταμεία του καθεστώτος» δήλωσε ο Ρούμπιο τον Ιανουάριο. «Και το καθεστώς δεν τήρησε καμία από τις υποσχέσεις που έδωσε».
Αν και ο Τραμπ και ο Ρούμπιο έχουν αποφύγει να πουν ότι επιθυμούν την ανατροπή του Μαδούρο, έχουν σταθερά αυξήσει την πίεση προς αυτόν. Και οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου, που σήμερα κινούνται κοντά στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων τεσσάρων ετών, έχουν επιτρέψει στις ΗΠΑ να ενεργήσουν πιο επιθετικά, σύμφωνα με τον Κάρλος Μπεγιορίν, εκτελεστικό αντιπρόεδρο της Welligence Energy Analytics.
Ο αποκλεισμός δεξαμενόπλοιων με πετρέλαιο υπό κυρώσεις στη νότια Καραϊβική βοηθά τον Τραμπ να αφαιρέσει μια βασική πηγή εσόδων από τον Μαδούρο, του οποίου η κυβέρνηση χρησιμοποιεί πλοία του «σκιώδους στόλου» που απενεργοποιούν ή παραποιούν τα σήματα των αναμεταδοτών τους για να εξάγουν πετρέλαιο παρά τις κυρώσεις.
Αν υπήρχε αλλαγή καθεστώτος στη Βενεζουέλα, η Chevron δεν θα ήταν η μόνη μεγάλη πετρελαϊκή εταιρεία που θα ενδιαφερόταν για τη χώρα. Η Exxon θα εξέταζε κάθε πιθανή ευκαιρία, αλλά θα ήταν επιφυλακτική, επειδή τα περιουσιακά της στοιχεία εκεί έχουν απαλλοτριωθεί στο παρελθόν, δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος Ντάρεν Γουντς σε συνέντευξη τον περασμένο μήνα.
«Δεν θα το έβαζα στη λίστα, ούτε θα το έβγαζα από τη λίστα», είπε ο Γουντς. «Θα έπρεπε να δούμε ποιες θα ήταν οι συνθήκες εκείνη τη στιγμή».
Ο διευθύνων σύμβουλος της Chevron, Μάικ Γουίρθ, αντίθετα, παραμένει αμετακίνητος ότι η εταιρεία θα παραμείνει, παρά τις δυσκολίες.
«Δεν επιλέγουμε πού βρίσκεται ο πόρος», είπε νωρίτερα αυτόν τον μήνα στο CEO Council Summit της Wall Street Journal. «Αν φεύγαμε κάθε φορά που είχαμε διαφωνία με μια κυβέρνηση, θα φεύγαμε από παντού».