Θεοπέμπτου: Οι πιο ντροπιαστικές στιγμές της πολιτικής μου καριέρας, ήταν το 2012 όταν είχαμε την προεδρία της ΕΕ

Με την τοποθέτηση του βουλευτή Χαράλαμπου Θεοπέμπτου και Προέδρου της Επιτροπής Περιβάλλοντος ξεκίνησε η σημερινή και η τελευταία ημέρα της συζήτησης του Κρατικού Προϋπολογισμού – Έκανε αναφορά στην Κυπριακή Προεδρία της ΕΕ το 2012 κάνοντας λόγο για… ντροπιαστικές στιγμές
Αυτούσια η ομιλία του
Απόβλητα
«Οι πιο ντροπιαστικές στιγμές της πολιτικής μου καριέρας, ήταν το 2012 όταν είχαμε και πάλι την προεδρία της ΕΕ.
Μου ανάθεσαν τότε, πριν το δείπνο, να κάνω μια παρουσίαση σε μια κατάμεστη αίθουσα γεμάτη επισκέπτες.
Βρέθηκα σε τόσο δύσκολη θέση που προσπαθούσα συνεχώς να βρω τρόπο να κάτσω κάτω.
Ο λόγος ήταν ότι πολλοί σκέφτηκαν, ότι αφού ήρθαν σε τουριστικό νησί, να ενοικιάσουν αυτοκίνητο για να απολαύσουν την κυπριακή φύση.
Και φυσικά, βρήκαν παντού σκουπίδια, σε δρόμους και χαράδρες και έξω στη φύση, σε ορεινές περιοχές και στον Ακάμα.
Οι ερωτήσεις που έκαναν ήταν πολλές και με έκαναν να ντρέπομαι».
Ακόμη έτσι είμαστε, πετούμε οτιδήποτε οπουδήποτε, φτάνει να έχουμε προσωπικό κέρδος ή επειδή βαριόμαστε.
Εντοπίστηκαν επίσημα 600 μεγάλοι σκυβαλότοποι, διαθέσανε λεφτά για καθαρισμό και ούτε οι μισοί κοινοτάρχες δεν ενδιαφέρθηκαν.
Γιατί; γιατί ίσως γνωρίζουν ότι είναι άδικος κόπος αφού θα ξαναγεμίσουν;
Και φυσικά δεν έγινε ποτέ μια έρευνα γιατί αυτοί που έχουν τα απόβλητα στα χέρια τους επιλέγουν να τα πετούν εκεί.
Και τα προβλήματα με τα απόβλητα δεν σταματούν εδώ:
- Το 2018 άλλαξε η Οδηγία για τα απόβλητα και είχε μέσα πρόνοια ότι 6 χρόνια μετά, τον Ιανουάριο του 2024 θα κάναμε χωριστή συλλογή των οργανικών αποβλήτων.
8 χρόνια μετά και ακόμη δεν κάναμε τίποτα σημαντικό. - Δεν ξέρουν ακόμη σε ποιο κάδο θα μπαίνουν, με ποια αυτοκίνητα θα συλλέγονται, που θα πηγαίνουν και τι θα τα κάνουμε.
Η χωριστή συλλογή των οργανικών που αφορούν το 40% των αποβλήτων μας, είναι εξαιρετικά σημαντική για μας, διότι αφαιρώντας τα αποφάγια από την Κόσιη και το Πεντάκωμο, θα μπορούν οι μονάδες να δουλέψουν πιο καλά.
Τώρα ήρθε η επόμενη φάση όπου οι εταιρείες εστίασης θα αναλάβουν δικές τους ευθύνες με ετοιμασία πλάνων διαχείρισης των οργανικών αποβλήτων, μετρήσεις και άλλες δράσεις.
Και αυτό δεν είναι φυσικά το μοναδικό πρόβλημα με τη διαχείριση των αποβλήτων:
- Έχουμε τεράστια προβλήματα με την ανακύκλωση:
Δεν καλύπτει όλη την Κύπρο
Θάβουμε μεγάλο ποσοστό
Έχει πολλές παράνομες εταιρείες που έπρεπε να πληρώνουν αλλά δεν τους κυνηγά κανείς με αποτέλεσμα τα στατιστικά μας στοιχεία να αμφισβητούνται. - Έπρεπε να έχουμε παντού ανακύκλωση ρούχων
- Η ανακύκλωση φαρμάκων ξεκίνησε, αλλά δεν είδα ακόμη κάδους για επιστροφή
- Τα νάυλα των θερμοκηπίων δεν προχώρησαν
- Όσοι εισάγουν προϊόντα με φίλτρο όπως πχ τσιγάρα έπρεπε να πληρώνουν τους δήμους για καθαριότητα και να μπουν και μικρά δοχεία σε επιλεγμένα σημεία για τα αποτσίγαρα αλλά δεν …
- Δεν κυνηγούν τους εισαγωγείς ηλεκτρονικών τσιγάρων που περιέχουν μπαταρία και είναι ηλεκτρονικές συσκευές, για να πληρώνουν τέλη ανακύκλωσης.
- Η ανακύκλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών δεν ελέγχεται και γίνονται μεγάλες παρεμβάσεις και ξηλώματα συσκευών.
- Έχουμε τεράστιο πρόβλημα με τους παράνομους μεταφορείς αποβλήτων από κατασκευές και κατεδαφίσεις, με πολλές παράνομες απορρίψεις.
- Δεν ελέγχονται επαρκώς οι μονάδες διαχείρισης αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων, για το αν είναι νόμιμες και πόσα υλικά ξαναμπαίνουν στην αγορά.
- Δεν έκανε κανένας προσπάθεια μείωσης της παραγωγής αποβλήτων, ιδιαίτερα σε κυπριακές βιομηχανίες.
- Δεν υπάρχει συνεχής ενημέρωση για τα ποια υλικά ανακυκλώνονται και ποια όχι, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό υλικών που καταλήγουν σε ανακυκλωτές να μην ανακυκλώνονται.
- Έχουμε τεράστια προβλήματα με τα υπολείμματα που καταλήγουν για καύση.
- Η επαρχία Πάφου θάβει ακόμη απόβλητα. Οι μονάδες στην Κόσιη και Πεντάκωμο είναι σε τραγική κατάσταση και θάβουν κατευθείαν τααπόβλητα.
- Δεν αποκαταστήσαμε τους παλιούς σκυβαλότοπους όπως το Κοτσιάτη και το Βατί στο οποίο ακόμη καίγονται σκουπίδια.
- Δεν κυνηγούμε τους παράνομους με υγρά απόβλητα που καταλήγουν παντού, με τα πιο πολλά στο φράκτη Πολεμιδιών.
- Το Πληρώνω όσα Πετώ έπρεπε με βάση το νόμο να ξεκινήσει το 2024 και ακόμη τσακώνονται και καταλήξαμε να μας λεν στην Επιτροπή Περιβάλλοντος, ότι θα χρεώνουν πολλαπλάσια ποσά τους πολίτες αντί να έχουμε μείωση του κόστους.
- Από το 2004 που ενταχθήκαμε στην ΕΕ δεν έκανε κανένας οτιδήποτε για την επαναχρησιμοποίηση, που είναι με βάση το νόμο, η δεύτερη πιο σημαντική δράση μετά τη μείωση, στη διαχείριση αποβλήτων. Καναπέδες κρεβάτια έπιπλα καταλήγουν στα σκουπίδια αντί σε όσους τα χρειάζονται.
Ένα μεγάλο πρόβλημα που θα μας βρει σύντομα, είναι και οι αλλαγές στις συσκευασίες και ιδιαίτερα η εισαγωγή εγγυοδοτικού συστήματος για τις μίας χρήσης συσκευασίες ποτών-καυτό θέμα για Κύπρο.
Έως την 1η Ιανουαρίου 2029, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα, για να εξασφαλίσουν τη χωριστή συλλογή τουλάχιστον 90% ετησίως κατά βάρος πλαστικών φιαλών αναψυκτικών μίας χρήσης χωρητικότητας έως τρία λίτρα, και μεταλλικά δοχεία ποτών μιας χρήσης με χωρητικότητα έως τρία λίτρα.
Για πετύχει αυτός ο στόχος, θα πρέπει η κάθε χώρα να εισάξει το σύστημα όπου όταν ο καταναλωτής αγοράζει ένα ποτό, θα πληρώνει και ένα επιπλέον ποσό (πχ 20 σεντ) το οποίο θα πάρει πίσω όταν επιστρέψει την μπουκάλα /τενεκεδάκι.
Όταν πριν λίγα χρόνια ετοιμάστηκε ένα τέτοιο νομοσχέδιο, έγινε χαμός ανάμεσα στους ενδιαφερόμενους και αναγκάστηκε η κυβέρνηση τότε να το εγκαταλείψει.
Αν δεν γίνει από τώρα η προετοιμασία και οι διαβουλεύσεις, να είσαστε σίγουροι ότι δεν θα έχουμε τέτοιο σύστημα το 2029.
Ενέργεια
Η Ενεργειακή Φτώχεια αναφέρεται στην αδυναμία ενός νοικοκυριού να καλύψει βασικές ενεργειακές ανάγκες (θέρμανση, ψύξη, ζεστό νερό, φωτισμό) με όρους αξιοπρέπειας και υγείας.
Στην Κύπρο είναι ακόμη πιο εκτεταμένη η ενεργειακή φτώχεια, επειδή έχουμε:
(α) μεγάλο μερίδιο παλαιού κτιριακού αποθέματος με χαμηλή μόνωση, αφού είμασταν ίσως η τελευταία χώρα της ΕΕ, που βάλαμε ελάχιστες προδιαγραφές ενεργειακής απόδοσης στα κτήρια.
(β) υψηλό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας,
(γ) αυξημένη ανάγκη ψύξης το καλοκαίρι.
Γι αυτό εξάλλου είμαστε χειρότεροι από το μέσο όρο στην ΕΕ.
Η ενεργειακή φτώχεια παραμένει ένας από τους πιο πιεστικούς κοινωνικούς δείκτες για την Κύπρο.
Παρότι τα στοιχεία του 2024 δείχνουν βελτίωση στον δείκτη, «αδυναμία διατήρησης επαρκούς θέρμανσης» σε περίπου 14,6%, η Κύπρος εξακολουθεί να βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, ενώ η δυσχέρεια εξόφλησης λογαριασμών ενέργειας, παραμένει πρόβλημα για χιλιάδες νοικοκυριά.
Κλειδί για τη χρηματοδότηση των λύσεων είναι το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα (2026–2032).
Για την πρόσβαση απαιτείται Εθνικό Κοινωνικό Σχέδιο έως 30 Ιουνίου 2025 που εμείς ακόμη να υποβάλουμε.
Για να πέσει μόνιμα η ενεργειακή επιβάρυνση, η Κύπρος χρειάζεται «στοχευμένες ανακαινίσεις πρώτα στους ευάλωτους», αυτόματη απονομή του κοινωνικού τιμολογίου, και ενεργειακές κοινότητες που να μοιράζουν παραγόμενη ενέργεια και οφέλη σε ευάλωτα νοικοκυριά.
Ένα άλλο θέμα που χρειάζεται προετοιμασία και το ανάφερα και πέρυσι είναι τα «Κτίρια Μηδενικών Εκπομπών»
- Από 01.01.2028: όλα τα νέα κτίρια που ανήκουν σε δημόσιους φορείς πρέπει να είναι Κτίρια Μηδενικών Εκπομπών. Έχουμε ακόμη 2 χρόνια να αποκτήσουμε την τεχνογνωσία.
- Από 01.01.2030: όλα τα νέα κτίρια πρέπει να είναι Κτίρια Μηδενικών Εκπομπών.
Και κανένας στην Κύπρο δεν γνωρίζει πως γίνονται αυτά τα κτήρια μηδενικών εκπομπών στην πράξη, με τα υλικά που έχουμε στη διάθεση μας.
Γι αυτό είναι απαραίτητο να γίνουν έστω και μικρής έκτασης κτήρια δοκιμαστικά, σε συνεργασία με πανεπιστήμια και ειδικούς, για να αποκτήσουμε εμπειρίες αλλά και η διάδοση της γνώσης μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων, εφόσον θα πρέπει κάθε χρόνο να μετατρέπουμε περίπου 16000 κτήρια σε κτήρια μηδενικών εκπομπών, αν είναι να φτάσουμε το στόχο του 2050.
Παράλληλα το Εθνικό Σχέδιο Ανακαίνισης Κτιρίων πρέπει να ανανεώνεται κάθε 5 χρόνια.
Μέχρι τώρα η σύνταξη του πιο πάνω σχεδίου γινόταν παράτυπα, αφού δεν έκαναν ποτέ δημόσια διαβούλευση για το περιεχόμενο του.
Πέραν από την ενεργειακή αναβάθμιση, που είναι από τα πιο σπουδαία βήματα στον τομέα της ενέργειας, είναι και το θέμα της εγκατάστασης φωτοβολταικών.
Στο άρθρο 15β της οδηγίας 2413 του 2023, αναφέρει κάτω από τον τίτλο:
Χαρτογράφηση αναγκαίων περιοχών για τις εθνικές συνεισφορές στον συνολικό στόχο της Ένωσης για την ανανεώσιμη ενέργεια για το 2030
“1.Έως τις 21 Μαΐου 2025, τα κράτη μέλη διεξάγουν συντονισμένη χαρτογράφηση για την ανάπτυξη ανανεώσιμης ενέργειας στην επικράτειά τους με σκοπό τον προσδιορισμό του εγχώριου δυναμικού και των διαθέσιμων χερσαίων, υπόγειων, θαλάσσιων περιοχών ή των εσωτερικών υδάτων, που είναι αναγκαίες για την εγκατάσταση σταθμών παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας και των σχετικών υποδομών τους, …
Παράλληλα στο άρθρο 15γ αναφέρει ότι:
“Περιοχές επιτάχυνσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
- Έως τις 21 Φεβρουαρίου 2026, τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι αρμόδιες αρχές εγκρίνουν ένα ή περισσότερα σχέδια που ορίζουν, ως υποσύνολο των περιοχών που αναφέρονται στο άρθρο 15β παράγραφος 1, περιοχές επιτάχυνσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για έναν ή περισσότερους τύπους ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. … . Στα σχέδια αυτά, οι αρμόδιες αρχές:
α) χαρακτηρίζουν επαρκώς ομοιογενείς χερσαίες περιοχές, εσωτερικά ύδατα και θαλάσσιες περιοχές όπου η ανάπτυξη ενός συγκεκριμένου τύπου ή συγκεκριμένων τύπων ανανεώσιμης ενέργειας δεν αναμένεται να επιφέρει σημαντικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, δεδομένων των ιδιαιτεροτήτων της επιλεγμένης περιοχής, και παράλληλα:
- i) αποδίδουν προτεραιότητα σε τεχνητές και κατασκευασμένες επιφάνειες, όπως στέγες και προσόψεις κτιρίων, υποδομές μεταφορών και το άμεσο περιβάλλον τους, χώροι στάθμευσης, αγροκτήματα, χώροι αποβλήτων, βιομηχανικοί χώροι, ορυχεία, τεχνητά εσωτερικά υδατικά συστήματα, λίμνες ή ταμιευτήρες και, κατά περίπτωση, χώροι επεξεργασίας αστικών λυμάτων, καθώς και υποβαθμισμένα εδάφη που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για γεωργικούς σκοπούς·
ii)εξαιρούν τις περιοχές Natura 2000 και τις περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί στο πλαίσιο εθνικών προγραμμάτων προστασίας για τη διατήρηση της φύσης και της βιοποικιλότητας, ….”
Και εμείς στην επιτροπή Γεωργίας τσακωνόμαστε ακόμη για να προστατέψουμε γεωργική γη, και η κυβέρνηση ακόμη αναφέρεται σε παλιές αιτήσεις και όλων των ειδών τις δικαιολογίες.
Να θυμίσω ότι η Οδηγία είναι του 2023 και την αγνοούν ..και μπορώ να φανταστώ γιατί!
Ευημερία των ζώων
Με τον πληθυσμό των αδέσποτων γάτων στην Κύπρο να εκτιμάται από τις φιλοζωικές οργανώσεις ότι ξεπερνά το ένα εκατομμύριο, είναι φανερό ότι οι μέχρι τώρα πολιτικές δεν έχουν αποδώσει κανένα αποτέλεσμα.
Οι μεγάλοι αριθμοί αδέσποτων γάτων δημιουργούν σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα, υπάρχει θέμα δημόσιας υγείας, μεγάλη ζημιά στην βιοποικιλότητα, αλλά και κοινωνικές συνέπειες.
Γι’ αυτό απαιτείται ένας ολοκληρωμένος — και ανθρώπινος — σχεδιασμός, μαζί με πολιτική βούληση, τη συνεργασία κρατικών φορέων, δημοτικών αρχών, φιλοζωικών οργανώσεων και της τοπικής κοινωνίας.
Τα επιτυχημένα ευρωπαϊκά μοντέλα διαχείρισης αδέσποτων ζώων, εστιάζουν σε τρεις πυλώνες:
- Μαζική, μη-θανατηφόρα διαχείριση (TNR+).
- Νομοθετική επιβολή υπεύθυνης ιδιοκτησίας (Σήμανση & Στείρωση/DNA).
- Επιχειρησιακή αποκέντρωση με πλήρη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ΜΚΟ.
Η διεθνής επιστημονική κοινότητα και οι ευρωπαϊκοί φορείς αναγνωρίζουν τη μέθοδο Σύλληψη-Στείρωση-Εμβολιασμός-Επαναφορά (TNR ή TNVR) ως τη μοναδική αποτελεσματική και ηθικά αποδεκτή μέθοδο για τη μείωση του πληθυσμού των γάτων, όπως έχει αποδειχθεί σε πολλές αστικές περιοχές παγκοσμίως.
Η διαδικασία που ακολουθείται είναι:
- Παγιδεύονται γάτες (σε αποδεκτές συνθήκες).
- Πραγματοποιούνται στειρώσεις ή στείρωση / σήμανση (π.χ. κόψιμο αυτιού ως ένδειξη στείρωσης).
- Επανελευθερώνονται στο ίδιο σημείο ή σε ασφαλές, σταθερό περιβάλλον.
- Παρακολουθούνται, τροφοδοτούνται και φροντίζονται (τροφές, νερό, ταΐστρες, στέγαστρα) από εθελοντές ή τοπικές ομάδες.
Για να είναι επιτυχές το πρόγραμμα στην Κύπρο, απαιτείται ένα πολυετές σχέδιο με στόχο τη στείρωση τουλάχιστον του 70% του πληθυσμού-στόχου.
Αυτό σημαίνει ότι ο ετήσιος ρυθμός στειρώσεων πρέπει να αυξηθεί δραστικά, ξεπερνώντας τις 100.000 γάτες ετησίως, κάτι που απέχει πολύ από τις 1.500-2.000 στειρώσεις που γίνονταν ετησίως μέχρι τώρα.
Η πηγή του προβλήματος του υπερπληθυσμού, είναι η ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή και η εγκατάλειψη δεσποζόμενων ζώων.
Ως εκ τούτου, κανένα πρόγραμμα TNR+ δεν θα έχει μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα, αν δεν αντιμετωπιστεί η ρίζα του ζητήματος μέσω αυστηρής νομοθεσίας, σύμφωνα και με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Γι αυτό συστήνεται η από τώρα υιοθέτηση νομοθεσίας που να ρυθμίζει:
- Υποχρεωτική Ηλεκτρονική Σήμανση (Microchip): Όλες οι δεσποζόμενες γάτες πρέπει να φέρουν microchip και να καταγράφονται σε Εθνικό Μητρώο, εξασφαλίζοντας πλήρη ιχνηλασιμότητα.
- Υποχρεωτική Στείρωση: Ο ιδιοκτήτης υποχρεούται είτε να στειρώσει τη γάτα του εντός συγκεκριμένης προθεσμίας (π.χ., 6 μηνών από την απόκτηση).
- Αυστηρά Πρόστιμα: Επιβολή υψηλών διοικητικών προστίμων (π.χ., €1.000) σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με την υποχρέωση στείρωσης ή καταγραφής DNA.
Αν δεν ξεκινήσουμε τώρα θα τρέχουν και δεν θα προλαβαίνουν οι επόμενοι.
Δεν έχω χρόνο να μιλήσω για το υδατικό, ετοίμασα όμως πολυσέλιδο κείμενο με εισηγήσεις που θα στείλω στην κυβέρνηση.
Κλείνοντας θέλω ξανά να ευχαριστήσω τις εξαίρετες Ακυλίνα Δημητριάδη, και Αντιγόνη Βαλιαντή, για την άψογη συνεργασία στην Επιτροπή Περιβάλλοντος, και τις καλύτερες συνεργάτιδες της Βουλής την Χρυσάνθη Λοίζου και την Ελίνα Κολοκοτρώνη που με αντέχουν και που πάντα αφήνουν σιοκολάτες και για μένα.
Καλά Χριστούγεννα και χρόνια πολλά.