Καμπανάκι από Πετρίδη, Γιωρκάτζη και Κωνσταντή: Χωρίς τη Φανερωμένη η εντός των τειχών Λευκωσία αργοπεθαίνει

Η υπόθεση του σχολείου της Φανερωμένης έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο κρίσιμα τεστ για το κατά πόσο η Πολιτεία μπορεί να ολοκληρώσει ένα έργο που -υποτίθεται- θα καθόριζε το μέλλον της εντός των τειχών πόλης της Λευκωσίας. Η συζήτηση γύρω από τη συμφωνία του 2022, την οποία το Υπουργείο Οικονομικών θεωρεί ετεροβαρή για το κράτος, έχει δημιουργήσει ένα επικίνδυνο κενό, αφήνοντας ένα εμβληματικό κτήριο στην καρδιά της πρωτεύουσας να βυθίζεται παρατημένο στη φθορά του χρόνου.
Την ίδια ώρα, ο δήμαρχος Χαράλαμπος Προύντζος επιχείρησε με δημόσια παρέμβασή του να υπενθυμίσει τα πραγματικά οφέλη του έργου και τη στρατηγική συνοχή που χάνεται όσο το κτήριο παραμένει κλειστό. Η παρέμβασή του ανέδειξε το προφανές: Η Λευκωσία δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει έναν τέτοιο πυρήνα ζωής στο κέντρο της.
Δεν θα διαστάσει ο Αρχιεπίσκοπος
Μιλώντας στον «Π», ο Αρχιεπίσκοπος Γεώργιος προχώρησε ένα βήμα παραπέρα. Δήλωσε ότι αν το Υπουργείο Οικονομικών επιμείνει στην άποψη ότι η συμφωνία είναι εις βάρος του κράτους και δεν αλλάξει στάση, τότε, η Αρχιεπισκοπή θα εξετάσει σοβαρά το ενδεχόμενο να ενταχθεί το σχολείο ως θρησκευτικό στο πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας. Μια τέτοια εξέλιξη θα σήμαινε την απόλυτη ακύρωση του σχεδίου αξιοποίησης της Φανερωμένης ως πανεπιστημιακής σχολής. Θα αποτελούσε πλήγμα όχι μόνο για το όραμα της πόλης αλλά και για την αξιοπιστία της Πολιτείας που είχε υποστηρίξει δημοσίως την ανάγκη αναζωογόνησης της Παλιάς Λευκωσίας.
Για το κρίσιμο αυτό ζήτημα μιλούν στον «Π» τρεις άνθρωποι που γνωρίζουν όσο λίγοι το ιστορικό κέντρο. Ο τέως υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης και ο τέως δήμαρχος Λευκωσίας -νυν πρόεδρος του ΕΟΑ Λευκωσίας- Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης, οι δύο που υπέγραψαν τη συμφωνία του 2022, εξηγούν γιατί η αξιοποίηση της Φανερωμένης αποτελεί τον πυρήνα μιας στρατηγικής που δεν επιτρέπεται να χαθεί.
Ο Κωνσταντίνος Πετρίδης δηλώνει ότι, «αν χαθεί η Φανερωμένη, η Λευκωσία χάνει την πιο ρεαλιστική ευκαιρία που είχε ποτέ για οργανική αναζωογόνηση», ενώ ο Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης τονίζει πως «χωρίς πανεπιστημιακή σχολή στη Φανερωμένη το σχέδιο για την παλιά πόλη αποδυναμώνεται τόσο πολύ που κινδυνεύει να μην υλοποιηθεί ποτέ στην πραγματική του διάσταση». Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του ΕΤΕΚ, Κωνσταντίνος Κωνσταντή, εκφράζει την άποψη ότι «η Παλιά Λευκωσία δεν αντέχει άλλη στασιμότητα, η Φανερωμένη πρέπει να λειτουργήσει ως ζωντανός πυρήνας παιδείας και ζωής πριν χαθεί οριστικά η δυναμική».
Ο πυρήνας ενός οράματος
Έντονη είναι η άποψη που διατυπώνει ο τέως υπουργός Οικονομικών, διαμηνύοντας πως «το έργο της Φανερωμένης δεν είναι αποσπασματικό. Είναι ο πυρήνας ενός οράματος για την αναγέννηση του ιστορικού κέντρου της Λευκωσίας». Μιλάμε, όπως αναφέρει ο κ. Πετρίδης, «για μια πόλη που κουβαλά όχι μόνο το τραύμα της εισβολής αλλά και τη συσσωρευμένη αποτυχία πολιτικών που επέτρεψαν την ανεξέλεγκτη εξάπλωση εμπορικών κέντρων, την υποβάθμιση του εμπορίου στην πόλη και την αδυναμία διαχείρισης του κυκλοφοριακού. Όλα αυτά οδήγησαν σε μαζική αποψίλωση κατοίκων και επιχειρήσεων και δημιούργησαν ένα περιβάλλον που από μόνο του δεν θα ανακάμψει».
Συνεχίζει λέγοντας ότι «το σχέδιο για την εντός των τειχών πόλη δεν ήταν ένα συνονθύλευμα από μεμονωμένες δράσεις. Προνοούσε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που περιελάμβανε την αναβάθμιση των σχολείων, τη δημιουργία φοιτητικών εστιών με προσιτά ενοίκια και κίνητρα για μικρές επιχειρήσεις και κατοίκους. Ωστόσο ο πραγματικός καταλύτης αυτής της στρατηγικής ήταν και παραμένει η λειτουργία της Φανερωμένης ως πανεπιστημιακής σχολής».
Το παράδειγμα της Γένοβας
«Η Λευκωσία δεν θα γίνει ποτέ Λεμεσός. Στην παλιά πόλη δεν θα έρθουν μαζικά fintech ή ναυτιλιακές εταιρείες. Το συγκριτικό πλεονέκτημα της πρωτεύουσας είναι ένα: Τα πανεπιστήμια και η ακαδημαϊκή ζωή. Και δεν το λέμε θεωρητικά. Το αποδεικνύουν διεθνείς κι ευρωπαϊκές μελέτες που καταδεικνύουν ότι τα πανεπιστήμια λειτουργούν σαν άγκυρες αστικής αναγέννησης. Οι φοιτητές είναι αυτοί που δημιουργούν οικονομική δραστηριότητα ακόμη και στις νεκρές ώρες της πόλης, που δημιουργούν πολιτισμό, που φέρνουν νέες χρήσεις και νέες επιχειρήσεις». Αναφέρεται σε διεθνή παραδείγματα. «Διερευνήσαμε πολλές περιπτώσεις. Από το Newport στην Ουαλία και τη Γλασκώβη στη Σκωτία μέχρι το Durham στην Αγγλία και το Montpellier στη Γαλλία. Όμως η περίπτωση της Γένοβας είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική. Η μεταφορά της Σχολής Αρχιτεκτονικής στο ιστορικό Stradone Sant Agostinio αποτέλεσε την αφετηρία για τη μείωση της παραβατικότητας, τη βελτίωση των υποδομών, την ενίσχυση της κατοίκησης και την επάνοδο του τουρισμού και των επιχειρήσεων».
Κλείνοντας την τοποθέτησή του σημειώνει ότι, «αν η Φανερωμένη δεν προχωρήσει, η Λευκωσία χάνει την πιο ρεαλιστική ίσως ευκαιρία για οργανική αναζωογόνηση που είχε στα χέρια της εδώ και δεκαετίες. Χάνει την προοπτική να μετατραπεί ένα ιστορικό μνημείο σε ζωντανό κύτταρο της πόλης. Και δυστυχώς στέλνουμε και το μήνυμα ότι η Κύπρος αδυνατεί να ολοκληρώσει στρατηγικές που συνδέονται με την ταυτότητα και την ανάπτυξή της. Το ιστορικό κέντρο έχει τεράστια δυναμική. Το μόνο που θα ήταν πραγματικά παράδοξο είναι να λείπει η ενεργή συμμετοχή του ίδιου του δημόσιου πανεπιστημίου».
Το πιο κρίσιμο κομμάτι του παζλ
Ο Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης μάς εξηγεί πώς διαμορφώθηκε το αρχικό όραμα για το έργο: «Η τουρκική εισβολή και η συνεχιζόμενη διαίρεση άφησαν πολλές πληγές στο ιστορικό κέντρο της Λευκωσίας. Χρειαζόταν ένας ολοκληρωμένος πολυεπίπεδος σχεδιασμός αναζωογόνησης που θα μπορούσε να αναστρέψει τη φθίνουσα πορεία και να επαναφέρει ζωή εκεί όπου η εγκατάλειψη είχε γίνει σχεδόν κανονικότητα. Για αυτό δημιουργήθηκε η διευρυμένη ομάδα που περιελάμβανε τους υπουργούς Οικονομικών και Εσωτερικών, το Πανεπιστήμιο Κύπρου, την Αρχιεπισκοπή και φυσικά τον Δήμο Λευκωσίας. Στόχος ήταν να εκπονηθεί ένα συνεκτικό σχέδιο που θα ενσωμάτωνε πρακτικές που έχουν αποδειχθεί διεθνώς αποτελεσματικές».
Το σχέδιο περιελάμβανε προσέλκυση σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, κέντρων έρευνας, φοιτητικών εστιών και εστιατορίου νέων χρήσεων. Λειτούργησε το Κέντρο Έρευνας Cyens, δόθηκαν κίνητρα για νέες επιχειρήσεις, δημιουργήθηκαν φοιτητικές εστίες από τον δήμο και από ιδιώτες και φυσικά συμφωνήθηκε η ανακαίνιση του κτηρίου της Φανερωμένης για να στεγάσει την Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου. «Ήταν το πιο κρίσιμο κομμάτι του παζλ», επισημαίνει ο κ. Γιωρκάτζης. «Όλα προχωρούν εκτός από ένα. Τη λειτουργία της Αρχιτεκτονικής στη Φανερωμένη. Χωρίς αυτό το στοιχείο η όλη στρατηγική καθίσταται πολύ πιο αδύναμη και λιγότερο αποτελεσματική», τόνισε.
Άδικο κι επικίνδυνο
Όπως επισημαίνει ο κ. Γιωρκάτζης, δεν έχει νόημα να συζητούμε ποιος φταίει για την καθυστέρηση. «Σημασία έχει να δοθεί το πράσινο φως για επιχορήγηση της επιδιόρθωσης ώστε να λειτουργήσει η Σχολή. Είναι άδικο και επικίνδυνο να τίθεται θέμα ακύρωσης της συμφωνίας όταν όλοι αναγνωρίζουμε τα οφέλη των πανεπιστημιακών σχολών για μια περιοχή. Είμαστε μάρτυρες αυτού στη Λεμεσό και στην Έγκωμη».
Ο πρώην δήμαρχος προειδοποιεί για τις συνέπειες εξηγώντας πως, «εάν δεν προχωρήσει το έργο της Φανερωμένης, η Λευκωσία αφήνεται για άλλη μια φορά μόνη να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της εισβολής και της εγκατάλειψης. Και δεν είναι μόνο αυτό. Επενδύθηκαν χρήματα από ιδιώτες βασισμένους στις εξαγγελίες της Πολιτείας. Αγοραπωλησίες ακινήτων έγιναν στη βάση της προσδοκίας ότι η Αρχιτεκτονική θα λειτουργήσει στη Φανερωμένη. Αν το κράτος αλλάξει στάση υπάρχει θέμα αξιοπιστίας», κατέληξε.