ΚΟΕ: Οι κίνδυνοι για την κυπριακή οικονομία από την κλιματική αλλαγή

Σοβαρούς κινδύνους για την κλαδική διάρθρωση και τη μακροοικονομική σταθερότητα της Κύπρου συνεπάγεται η κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τρίτη.
Σύμφωνα με το ΚΟΕ, η ανάλυση δείχνει ότι κλάδοι όπως οι αερομεταφορές και η ηλεκτροπαραγωγή προκαλούν κυρίως άμεση ρύπανση, ενώ άλλοι, όπως η μεταποίηση τροφίμων, έχουν έντονες έμμεσες επιδράσεις μέσω των διασυνδέσεων τους με την υπόλοιπη οικονομία.
Εξετάζοντας το σενάριο Business-as-Usual, η μελέτη διαπιστώνει ότι οι σωρευτικές προεξοφλημένες απώλειες του ΑΕΠ από την κλιματική αλλαγή ενδέχεται να φτάσουν τα 29 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2050.
Ωστόσο, σύμφωνα με την μελέτη, «έγκαιρα μέτρα μετριασμού – εφόσον είναι καλά σχεδιασμένα – μπορούν να περιορίσουν σημαντικά τόσο τις συνολικές όσο και τις κλαδικές ζημιές».
Η μελέτη του ΚΟΕ αξιολογεί τις μακροοικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Κύπρο, με έμφαση στους φυσικούς κινδύνους που απορρέουν από την άνοδο της θερμοκρασίας και την περιβαλλοντική υποβάθμιση.
Επίσης, η μελέτη παρέχει μια ολοκληρωμένη εικόνα της σχέσης μεταξύ οικονομικής δραστηριότητας και περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αποτελώντας χρήσιμο εργαλείο για τη χάραξη αποτελεσματικών πολιτικών μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και επίτευξης των εθνικών και ευρωπαϊκών στόχων για το κλίμα.
Αναλύοντας τρία σενάρια κλιματικής αλλαγής, η μελέτη του ΚΟΕ καταδεικνύει ότι στο σενάριο Business-as-Usual (BAU), οι σωρευτικές προεξοφλημένες απώλειες του ΑΕΠ ενδέχεται να φτάσουν τα 29 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2050 και τα 162 δισ. ευρώ έως το 2100.
Στο σενάριο Sustainability (SUS), σύμφωνα με την μελέτη, οι απώλειες περιορίζονται στα 4 δισ. και 23 δισ. ευρώ, αντίστοιχα. Ωστόσο, οι επιπτώσεις είναι ιδιαίτερα έντονες σε κλάδους εκτεθειμένους στην κλιματική αλλαγή.
Στο σενάριο BAU έως το 2050, ο τουρισμός αναμένεται να χάσει περίπου 3,8 δισ. ευρώ, με τις απώλειες να μειώνονται στα 2,4 δισ. ευρώ στο σενάριο Middle-of-the-Road (MOR) και μόλις 0,5 δισ. ευρώ στο σενάριο SUS.
Εξάλλου, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες αντιμετωπίζουν απώλειες γύρω στα 2,3 δισ. ευρώ στο BAU, έναντι 1,5 δισ. ευρώ στο MOR και 0,3 δισ. ευρώ στο SUS.
Επιπλέον, το γεωργικό προϊόν προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 0,5 δισ. ευρώ στο BAU, με τις απώλειες να υποδιπλασιάζονται στο MOR και να περιορίζονται σε μόλις 60 εκατ. ευρώ στο SUS.
Σύμφωνα με το ΚΟΕ του Πανεπιστημίου Κύπρου, η μελέτη αξιολογεί επίσης την αποτελεσματικότητα δημοσιονομικά ουδέτερων πολιτικών μετριασμού (της τάξης 1% του ΑΕΠ έως το 2030), μεταξύ των οποίων φόρος άνθρακα, δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές καθαρής ενέργειας και επιδοτήσεις για την υιοθέτηση πράσινης ενέργειας.
«Οι πολιτικές αυτές συμβάλλουν στη μείωση των μακροπρόθεσμων απωλειών και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας κλείνοντας το χάσμα απωλειών μεταξύ των κλιματικών σεναρίων», υπογραμμίζεται.
Κύρια ευρήματα
Στα κύρια ευρήματά του, το ΚΟΕ διαπιστώνει από τη μελέτη ότι ο κλάδος των αεροπορικών μεταφορών παρουσιάζει τον υψηλότερο πολλαπλασιαστή εκπομπών για τα αέρια του θερμοκηπίου (3.129 τόνοι/εκατ. €) το 2018.
Σημειώνει ότι ο πολλαπλασιαστής αυξήθηκε σημαντικά μεταξύ 2010 και 2018 κατά 112%, υποδεικνύοντας την αυξανόμενη περιβαλλοντική επιβάρυνση του κλάδου.
Εξάλλου, ο κλάδος της ηλεκτροπαραγωγής είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός – άμεσος και έμμεσος – των οξειδίων του θείου (10,8 τόνοι/εκατ. €).
«Δεδομένου ότι η Κύπρος πρέπει να μειώσει τις εκπομπές SOx κατά 45% για την περίοδο 2020-2029, η αποκαρβονοποίηση του τομέα αυτού αποτελεί προτεραιότητα», υπογραμμίζεται στη μελέτη.
Επίσης, ο κλάδος των θαλάσσιων μεταφορών παρουσιάζει τη μεγαλύτερη μείωση των πολλαπλασιαστών εκπομπών όλων των ρύπων την περίοδο 2010-2018, γεγονός που υποδηλώνει βελτίωση της περιβαλλοντικής του αποδοτικότητας.
Σημειώνεται ότι ο πολλαπλασιαστές του παραμένουν αισθητά χαμηλότεροι από εκείνους του αντίστοιχου τομέα στην ΕΕ-28.
Συγκρίσεις Κύπρου και ΕΕ-28
Σύμφωνα με την μελέτη του ΚΟΕ, η ναυτιλία στην ΕΕ-28 έχει τους υψηλότερους πολλαπλασιαστές εκπομπών για τους περισσότερους ατμοσφαιρικούς ρύπους (SOx, NOx, PM2.5, PM10), ενώ οι αεροπορικές μεταφορές στην Κύπρο εμφανίζουν σημαντικά υψηλότερους πολλαπλασιαστές ρύπων από την ΕΕ-28.
Σύμφωνα με την μελέτη, οι περισσότεροι κλάδοι της ΕΕ-28 είναι λιγότερο ρυπογόνοι σε σχέση με τους κυπριακούς λόγω καλύτερης τεχνολογίας και αποδοτικότερων διαδικασιών παραγωγής.
Συμπεράσματα και Προτάσεις Πολιτικής
Εξάλλου, σύμφωνα με το ΚΟΕ του Πανεπιστημίου Κύπρου, τα ευρήματα της μελέτης υπογραμμίζουν τη σημασία της οικονομικής δομής στη δημιουργία ατμοσφαιρικής ρύπανσης και οδηγούν στο συμπέρασμα για ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις, προτεραιότητα στις αεροπορικές μεταφορές και συνέχιση της αποκαρβονοποίησης της ηλεκτροπαραγωγής.
Σε σχέση με στοχευμένες παρεμβάσεις, το ΚΟΕ αναφέρει ότι οι πολιτικές μείωσης της ρύπανσης θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαιτερότητες κάθε οικονομικού κλάδου, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις άμεσες όσο και τις έμμεσες επιδράσεις τους.
Αναφορικά με την προτεραιότητα στις αεροπορικές μεταφορές, το ΚΟΕ αναφέρει ότι η αυξητική τάση των πολλαπλασιαστών ρύπων του κλάδου στην Κύπρο απαιτεί άμεση προσοχή και εφαρμογή μέτρων εκσυγχρονισμού και βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης.
Σε σχέση με τη συνέχιση της αποκαρβονοποίησης της ηλεκτροπαραγωγής, το ΚΟΕ αναφέρει ότι παρά τη σημαντική πρόοδο, απαιτούνται περαιτέρω μέτρα για τη μείωση των εκπομπών SOx από τον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της εισαγωγής φυσικού αερίου.