Κυπριακή οικονομία 2025: Δασμοί, ΑΤΑ και φορολογία

Με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης μπήκε η κυπριακή οικονομία στο 2025, μετά την ισχυρή ανάπτυξη 3,4% το 2024 σε πραγματικούς όρους, σε μια χρονιά που σημαδεύτηκε από έντονη διεθνή αβεβαιότητα, γεωπολιτικούς κινδύνους και σημαντικές εγχώριες αποφάσεις σε φορολογία και εργασιακά.
Η έναρξη του 2025 βρήκε τη χώρα αντιμέτωπη με ένα ασταθές παγκόσμιο περιβάλλον, καθώς ο «πόλεμος» δασμών που κήρυξε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ σε όλες τις οικονομίες παγκοσμίως ενίσχυσε τις ανησυχίες για αναζωπύρωση του πληθωρισμού και πιθανή οικονομική ύφεση. Την ίδια στιγμή, οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία και η κλιματική αλλαγή επιβάρυναν περαιτέρω το κλίμα αβεβαιότητας.
Ανάπτυξη, πληθωρισμός και ανεργία το 2025
Παρά τις εξωτερικές πιέσεις και τα εσωτερικά μέτωπα, η οικονομία διατήρησε τη δυναμική της, καταγράφοντας ισχυρή ανάπτυξη 3% στο πρώτο τρίμηνο. Η πρόβλεψη του Υπουργείου Οικονομικών για το σύνολο του 2025 τοποθετεί την ανάπτυξη στο 3,1%, με πληθωρισμό 0,9% και ανεργία 4,6%, επίπεδο που παραπέμπει σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης.
Σύμφωνα με την έκδοση Ιουνίου του Στρατηγικού Πλαισίου Δημοσιονομικής Πολιτικής 2026-2028, το Υπουργείο Οικονομικών προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 2,9% – 3,1% για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ενώ εκτιμά ότι το δημόσιο χρέος θα υποχωρήσει στο 43,3% μέχρι το 2028.
Ενέργεια και συμφωνίες στην κυπριακή ΑΟΖ
Σημαντικές εξελίξεις καταγράφηκαν στο ενεργειακό πεδίο κατά το πρώτο τετράμηνο, με την υπογραφή συμφωνίας και Μνημονίου Συναντίληψης στο Κάιρο για την εκμετάλλευση κοιτασμάτων στην κυπριακή ΑΟΖ και την εμβάθυνση της συνεργασίας Κύπρου–Αιγύπτου.
Η Κυπριακή Δημοκρατία, η Αίγυπτος και οι διαχειρίστριες εταιρείες Chevron, NewMed και Shell υπέγραψαν Μνημόνιο Συναντίληψης για την ανάπτυξη του κοιτάσματος «Αφροδίτη», καθορίζοντας πλαίσιο για αποτελεσματική εμπορευματοποίηση του φυσικού αερίου. Ακολούθως, οι δύο χώρες και η αδειοδοτημένη κοινοπραξία ΕΝΙ–TOTAL υπέγραψαν τη Συμφωνία Φιλοξενούσας Χώρας για το Τεμάχιο 6, όπου βρίσκονται τα κοιτάσματα Κρόνος, Ζευς και Καλυψώ.
Μειώσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ
Θετικό αποτύπωμα στην οικονομία είχαν και οι μειώσεις επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με τρεις μειώσεις κατά 0,25% τον Ιανουάριο, τον Μάρτιο και τον Ιούνιο του 2025.
Δεύτερο τετράμηνο: Ενίσχυση εμπιστοσύνης, ενέργεια και το βάρος των πυρκαγιών
Το δεύτερο τετράμηνο αποτύπωσε περίοδο ενίσχυσης της εμπιστοσύνης, με την Κύπρο να εξέρχεται από το καθεστώς μακροοικονομικών ανισορροπιών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2025, καθώς –όπως αναφέρεται– περιορίστηκαν ευπάθειες που συνδέονται με το εξωτερικό και το ιδιωτικό χρέος, στηριζόμενες και στην ισχυρή ανάπτυξη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σύμφωνα με το κείμενο, προχώρησε σε συστάσεις για συνέχιση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, ενώ στις Εαρινές Προβλέψεις για την Κύπρο αναφέρεται συνέχιση ανάπτυξης το 2025 και το 2026 λόγω εγχώριας ζήτησης και υγιών εξαγωγών υπηρεσιών, με το ρίσκο έμμεσων επιπτώσεων να παραμένει.
Στο μέτωπο των αξιολογήσεων, εντός του 2025 καταγράφηκαν αναβαθμίσεις/θετικά σήματα από διεθνείς οίκους. Στις 24/5, ο Fitch επιβεβαίωσε τη μακροπρόθεσμη αξιολόγηση στο ‘A-’ με σταθερή προοπτική, επικαλούμενος δημοσιονομικές επιδόσεις, μείωση χρέους και ανθεκτική ανάπτυξη, επισημαίνοντας παράλληλα εξωτερικές ευπάθειες και γεωπολιτικούς κινδύνους.
Στην ενέργεια, στις 7 Ιουλίου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης ενημερώθηκε για στήλη καθαρού φυσικού αερίου 350 μέτρων που κατέδειξε η γεώτρηση «Pegasus-1» στο Τεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ, σε τηλεδιάσκεψη με τον Αντιπρόεδρο της ExxonMobil, John Ardill. Την ίδια περίοδο προχώρησε η προεργασία για τη φορολογική μεταρρύθμιση, με τα νομοσχέδια να δίνονται για διαβούλευση τον Ιούλιο.
Στον τραπεζικό τομέα, ολοκληρώθηκε η συγχώνευση Ελληνικής Τράπεζας–Eurobank, ενώ στις 24/6 υπογράφηκε συμφωνία για πώληση κατ’ ουσία του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού/υποχρεώσεων της AstroBank στην Alpha Bank Κύπρου, με αναμενόμενη ολοκλήρωση το 4ο τρίμηνο 2025.
Τον Ιούνιο τέθηκε σε λειτουργία η εφαρμογή e-kalathi για διαφάνεια και σύγκριση τιμών στις υπεραγορές, ενώ τον ίδιο μήνα καταγράφηκε και η επίσκεψη του Ινδού Πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι (15 Ιουνίου), με αναφορές σε επενδυτικές ευκαιρίες και σύσταση Επιχειρηματικού και Επενδυτικού Συμβουλίου Ινδίας–Κύπρου–Ελλάδας, καθώς και αναφορά στην ένταξη της Κύπρου στον IMEC.
Το καλοκαίρι, το κείμενο επισημαίνει ως καθοριστικό γεγονός τις τραγικές πυρκαγιές στην ορεινή Λεμεσό, με την κυβέρνηση να αποφασίζει μέτρα οικονομικής στήριξης, μεταξύ των οποίων κάλυψη μισθών πυρόπληκτων εργαζομένων. Τον Αύγουστο άρχισαν πληρωμές αναπλήρωσης μέσω του Σχεδίου Μερικής Αναπλήρωσης 2025 του Εθνικού Ταμείου Αλληλεγγύης.
Τρίτο τετράμηνο: ΑΤΑ, φορολογική μεταρρύθμιση και διεθνείς συμφωνίες
Το τρίτο τετράμηνο κορυφώθηκε, σύμφωνα με το κείμενο, με την ψήφιση της φορολογικής μεταρρύθμισης από την Ολομέλεια της Βουλής λίγο πριν το τέλος του έτους. Κομβικό θέμα αποτέλεσε και η συμφωνία για την Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ), μετά από διαπραγματεύσεις, στασιμότητα τον Σεπτέμβριο και παναπεργία των συντεχνιών, έως την τελική υπογραφή από κοινωνικούς εταίρους και τους αρμόδιους υπουργούς. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης μίλησε για μόνιμη λύση, σημειώνοντας ότι μέσω της σύνδεσης της ΑΤΑ με τον κατώτατο μισθό επεκτείνεται σε περίπου 55.000 χαμηλόμισθους.
Για τη φορολογική μεταρρύθμιση, η συζήτηση στην Επιτροπή Οικονομικών άρχισε στις 7 Νοεμβρίου, ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο και η μεταρρύθμιση ψηφίστηκε στις 22 Δεκεμβρίου, ώστε να εφαρμοστεί από 1η Ιανουαρίου. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται αύξηση αφορολόγητου στις €22.000, αλλαγές κλιμάκων και αύξηση εταιρικού φόρου στο 15%.
Στο επίκεντρο βρέθηκαν και οι καθυστερήσεις στο έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου–Ελλάδας (Great Sea Interconnector – GSI), με δημόσιες τοποθετήσεις και συμφωνία Κύπρου, Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Νοέμβριο για επικαιροποίηση οικονομοτεχνικών μελετών, με στόχο δυνητική ενίσχυση και μέσω εισόδου ισχυρών επενδυτών.
Παράλληλα, αναφορά γίνεται στο έργο του τερματικού αποϋγροποίησης φυσικού αερίου στο Βασιλικό, μετά από καθυστερήσεις, ανάκληση χρηματοδότησης €67 εκατ. από την Ε.Ε. και έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, με τον Υπουργό Ενέργειας να δηλώνει ότι το έργο είναι υλοποιήσιμο και θα ολοκληρωθεί.
Στην εξωτερική οικονομική πολιτική, τον Νοέμβριο αναφέρεται η υπογραφή Συμφωνίας Οριοθέτησης ΑΟΖ Κύπρου–Λιβάνου, καθώς και συμφωνία για προώθηση διερεύνησης ηλεκτρικής διασύνδεσης. Από 1η Οκτωβρίου άρχισε η εμπορική λειτουργία της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού.
Στο τέλος του τετραμήνου, το κείμενο καταγράφει θετικά σήματα από οίκους αξιολόγησης (DBRS Morningstar, S&P, Fitch), αναθεωρήσεις προβλέψεων από ΔΝΤ και Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και εξελίξεις σε κοινωνικά/εργασιακά (κινητοποιήσεις στο λιμάνι Λεμεσού), νομοθεσία για έλεγχο άμεσων ξένων επενδύσεων, τηλεργασία στο δημόσιο και πλήρη εφαρμογή Άμεσων Πληρωμών εντός SEPA.
Το τρίτο τετράμηνο έκλεισε με μερικό ανασχηματισμό, με αλλαγές σε υπουργεία που σχετίζονται με την οικονομία: στο Υπουργείο Ενέργειας ο Μιχάλης Διαμιανού και στο Υπουργείο Εργασίας ο Μαρίνος Μουσιούττας.
ΚΥΠΕ