Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου: Στον πυρήνα μας έχουμε μια ρωγμή που επουλώνεται όταν μιλάμε για αυτήν

Χάρτης νέων ταξιδιών
Το χρονικό του πένθους, Εκδόσεις Επίμετρο, 2025
Συγγραφείς παρουσιάζουν το καινούργιο βιβλίο τους
Πώς θα περιγράφατε το βιβλίο σας σε κάποιον που το ακούει για πρώτη φορά;
Το χρονικό του πένθους είναι ένα βιβλίο που σε συντροφεύει στο πένθος σου. Ανοίγει μπροστά στα μάτια σου το πολύπλοκο φάσμα του πένθους και παρουσιάζει τις ποικίλες εκδηλώσεις του. Στο βιβλίο ξεδιπλώνονται οι πρακτικές και ψυχολογικές συνέπειες που προκύπτουν μετά από μια απώλεια και προτείνονται τρόποι επεξεργασίας και νοηματοδότησης των τετελεσμένων. Σε προσκαλεί να βιώσεις το πένθος ενσυνείδητα, να μην το αποφύγεις και ταυτόχρονα επιχειρεί να σε παρηγορήσει.
Τι σημαίνει για εσάς ο τίτλος και πώς συνομιλεί με το περιεχόμενο του βιβλίου;
Πρόκειται για ένα δοκίμιο, ένα χρονικό όπου τα πράγματα έχουν μπει σε σειρά ξεκινώντας από την οξεία φάση του πένθους καταλήγοντας στη φάση εκείνη όταν το έχεις εντάξει στη ζωή σου εποικοδομητικά. Παρόλο που η απώλεια μάς αφήνει κατά ένα τρόπο φτωχότερους, κατά έναν άλλο τρόπο γινόμαστε, ενδεχομένως, πλουσιότεροι. Αυτό προϋποθέτει την αξιοποίηση του πένθους ως ευκαιρίας για άνθιση – όσο οξύμωρο και αν ακούγεται. Μια από τις διαστάσεις της άνθισης είναι το να φιλοσοφήσεις τη ζωή και τον θάνατο και να επενδύσεις περισσότερο στο «εδώ και τώρα». Το χρονικό κλείνει με μια σειρά δέκα ποιημάτων που προέκυψαν ως αποτέλεσμα της προσπάθειάς μου να συλλάβω το θαύμα της ζωής και το μυστήριο του θανάτου. Παρόλο που το βιβλίο δομείται σε τέσσερις διακριτές Ενότητες, εντούτοις γνωρίζουμε ότι ο καθένας και η καθεμιά ζει το πένθος διαφορετικά και μοναδικά. Μπορεί να δει κανείς το βιβλίο ως ένα ψηφιδωτό στο οποίο θα προβάλει τα βιώματά του στις ψηφίδες εκείνες που τον αφορούν.
Το βιβλίο δεν είναι ακαδημαϊκό αλλά πρακτικό και σε αυτό διαχέεται η εμπειρία και το υπόβαθρό μου ως ψυχοθεραπευτής.
Υπάρχουν συγκεκριμένες επιρροές ή αναφορές – λογοτεχνικές, καλλιτεχνικές, προσωπικές – που διαμόρφωσαν το ύφος και το περιεχόμενο του βιβλίου;
Διάβασα πάρα πολλά βιβλία για το θέμα αυτό πριν ξεκινήσω να γράφω το δικό μου, πριν καν αποφασίσω να γράψω, μόνο και μόνο για να βοηθηθώ. Σταθμός για εμένα ήταν το «Ν’ αγαπάς και να χάνεις» του Robert Neimeyer (μετάφραση Ειρήνη Παπάζογλου, εκδόσεις Κριτική, 2006) που με ανακούφισε πολύ. Εντούτοις, τα διαβάσματά μου – που παρατίθενται στο τέλος του βιβλίου – δεν λειτούργησαν ως βιβλιογραφικές παραπομπές επειδή έγραψα το βιβλίο εξολοκλήρου «από την καρδιά μου» έχοντας βέβαια επηρεαστεί από τη σχετική βιβλιογραφία. Το βιβλίο δεν είναι ακαδημαϊκό αλλά πρακτικό και σε αυτό διαχέεται η εμπειρία και το υπόβαθρό μου ως ψυχοθεραπευτής.
Η ανθρωπινότητά μας συνίσταται στο ότι έχουμε όλοι προβλήματα, αγωνίες, ανησυχίες και στον πυρήνα μας έχουμε όλοι μια ρωγμή. Όταν μιλάμε για αυτήν, επουλώνεται.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση κατά τη συγγραφή αυτού του βιβλίου;
Όταν έγραψα μια μέρα ξαφνικά και ασχεδίαστα το πρώτο κείμενο, κατάλαβα ότι δεν μπορούσα πλέον να κάνω πίσω: το βιβλίο ζητούσε επιτακτικά να γεννηθεί. Λόγω του ότι είχα αποφασίσει να γράφω ένα κεφάλαιο την ημέρα, ήταν όντως κάτι κουραστικό και ψυχοφθόρο. Στη συγγραφή αναδυόταν ο δικός μου πόνος αλλά το γράψιμο ήταν ο τρόπος μου για να τον σμιλεύω, να τον επεξεργάζομαι. Ήρθα ενώπιος ενωπίω με το δικό μου πένθος κι έτσι πρόκειται για ένα βιβλίο προσωπικό χωρίς φυσικά να αναφέρονται προσωπικές πληροφορίες. Είναι ένα βιωματικό δοκίμιο όπου ανατέμνω την πολυπλοκότητα του πένθους.
Τι θα θέλατε να κρατήσει ο αναγνώστης από το βιβλίο σας;
Θα ήθελα να κρατήσει ότι το «υποφέρειν» είναι σύμφυτο με την ύπαρξή μας. Μπορούμε να κάνουμε την τολμηρή και γενναία επιλογή να το βιώσουμε. Ο πόνος μάς ωριμάζει και μας οδηγεί στο να εμβαθύνουμε στα πράγματα. Παράλληλα θα ήθελα να κρατήσει ότι η επίγνωση του θανάτου δύναται να μας κάνει να ζήσουμε μια ζωή πιο απολαυστική και έμπλεη νοήματος. Κατά κάποιο τρόπο είμαστε τυχεροί που γνωρίζουμε ότι θα πεθάνουμε.
Τι κρατάτε εσείς από το βιβλίο;
Αν κρίνω από την ανατροφοδότηση που λαμβάνω από τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες, κρατώ ότι το πένθος μάς αφορά όλους. Όμως λόγω των κοινωνικών προτύπων που επιβάλλουν να είμαστε δυνατοί και λαμπεροί, καταχωνιάζουμε τον θρήνο μέσα μας και τον καταπνίγουμε. Κρατώ ότι όταν μιλάμε για αυτά τα ζητήματα ερχόμαστε πιο κοντά και κατανοούμε ότι είμαστε όλοι ανεξαιρέτως ευάλωτοι. Η ανθρωπινότητά μας συνίσταται στο ότι έχουμε όλοι προβλήματα, αγωνίες, ανησυχίες και στον πυρήνα μας έχουμε όλοι μια ρωγμή. Όταν μιλάμε για αυτήν, επουλώνεται.