Μια ζωή αφιερωμένη στη χρυσοχοΐα - Η Θάλεια Τατή από τη Δαμασκό μέχρι την Πάφο

Η ιστορία του Tati Jewellery δεν ξεκινά από μια βιτρίνα, αλλά από ένα μικρό εργαστήριο στη Δαμασκό. Από τον ήχο του σφυριού, τη μυρωδιά του λιωμένου μετάλλου και το φως που γλιστρούσε μέσα από τις σκεπαστές αγορές της παλιάς πόλης. Εκεί, μέσα σε ένα δίκτυο στενών δρομάκων όπου συγκεντρώνονταν όλα τα χρυσοχοεία της περιοχής, γράφτηκε το πρώτο κεφάλαιο μιας διαδρομής που σήμερα μετρά έξι δεκαετίες.
Η αρχή
Πρωταγωνιστές στο ξεκίνημα αυτής της πορείας ήταν ο Αλέξανδρος και Αντώνης Τατής, πατέρας και θείος της Θάλειας Τατή, οι οποίοι γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στη Δαμασκό, μαζί με τον αδελφό τους Γιώργο, όλοι τεχνίτες χρυσού. Στο κατάστημά τους στην παλιά αγορά οι τεχνίτες έπαιρναν την πλάκα του χρυσού και δημιουργούσαν κοσμήματα εξ ολοκλήρου στο χέρι, με μεράκι και επιμονή. Η τέχνη περνούσε από γενιά σε γενιά μέσα από ένα σχεδόν κλειστό κύκλωμα τεχνιτών, όπου ο καθένας μάθαινε τον επόμενο με αυστηρότητα και αφοσίωση.
Η οικογενειακή ιστορία σημαδεύτηκε από την πυρκαγιά που κατέστρεψε την αγορά της Δαμασκού, γεγονός που οδήγησε τον Αλέξανδρο και Αντώνη Τατή να εγκατασταθούν στην Κύπρο. Εκεί, στην παλιά Λευκωσία, άνοιξαν το νέο τους κατάστημα, συνέχισαν να κατασκευάζουν κοσμήματα και δημιούργησαν με τη σύζυγο του Αλέξανδρου την οικογένεια που θα έφερνε αργότερα το Tati Jewellery στην Πάφο.
Ωστόσο, τα γεγονότα του 1974 ανέτρεψαν τα πάντα. Με τον Αλέξανδρο Τατή να λείπει στο εξωτερικό για δουλειές, η οικογένεια μετέφερε εσπευσμένα το στοκ στο σπίτι, λίγο πριν οι εχθροπραξίες φτάσουν στην περιοχή Τράχωνα. Μετά την εισβολή, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν οριστικά το σπίτι τους, το οποίο καταλήφθηκε από τον τουρκικό στρατό. Ο Αλέξανδρος επέστρεψε τη νύχτα της Παρασκευής και το Σάββατο το πρωί έγινε η εισβολή και έτσι αναγκάστηκαν να φύγουν. Αφήνοντας πίσω το στοκ -που χάθηκε- η οικογένεια μετέβη πίσω στη θεία της Θάλειας που κατοικούσε δίπλα στο Προεδρικό. Στο σπίτι τους δεν επέστρεψαν ποτέ και το πιάσανε οι Τούρκοι για να το κάνουν φυλάκιο.
Επιστροφή στην Πάφο
Ξεκίνησαν από το μηδέν στον Στατό - Άγιο Φώτιο, όπου άρχισαν δειλά ξανά να δημιουργούν μικρά ασημένια κοσμήματα. Εκεί έμενε η γιαγιά της Θάλειας. Τελικά, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στον Μούτταλο στην Πάφο, όπου δημιουργήθηκε το νέο εργαστήριο, ο χώρος που καθόρισε την παιδική ηλικία της Θάλειας. Παλαιότερα έμενε εκεί ένας Τουρκοκύπριος που επίσης ασχολείτο με το έργο της τέχνης.
Από 10 μόλις ετών η Θάλεια Τατή κρατούσε εργαλεία, έβγαζε κεριά από τη μηχανή, παρατηρούσε τους τεχνίτες, άκουγε τον ρυθμικό χτύπο του σφυριού, τα χυτήρια και μεγάλωνε στην καρδιά της τέχνης. Ερωτηθείσα τι θυμάται από το παρελθόν και ποιες μνήμες κουβαλά, η Θάλεια ανέφερε, πως μέρα νύχτα η ζωή της ήταν μέσα στο εργαστήριο. Ενδεικτικά είπε πως πριν το 1974 στο πατάρι του καταστήματος, της είχαν κάνει υπνοδωμάτιο όπου εργάζονταν μέχρι τα μεσάνυκτα και στη συνέχεια την ξυπνούσαν και την πήγαιναν σπίτι. Θυμάται τον θείο της που ζωγράφιζε κάποια κοσμήματα πριν τα κατασκευάσει.
Με την επιστροφή της στην Κύπρο εργάστηκε σε εργαστήριο και αργότερα, μαζί με τον σύζυγό της Μάριο Ζαχαριάδη, άνοιξαν το δικό τους κατάστημα. Από έναν μικρό χώρο 2×4 στη Λαϊκή Αγορά, το Tati Jewellery μεταφέρθηκε το 2000 στην οδό Πετράκη Μιτσίδη, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.
Μιλώντας για τη διαδρομή της, η Θάλεια Τατή αναφέρεται στις δυσκολίες και στις απαιτήσεις του επαγγέλματος.
Μνήμες
Οι μνήμες της είναι γεμάτες εικόνες: τα ξενύχτια στο πατάρι του εργαστηρίου πριν το 1974, τα τεφτέρια όπου διάβαζε, τα ταξίδια του πατέρα της στη Λευκωσία μέσα στον πόλεμο, και φυσικά, ο ήχος του χυτηρίου - ένα soundtrack ζωής.
Σήμερα, ορισμένα από τα παλιά εργαλεία του Αλέξανδρου Τατή φυλάσσονται σε ειδικό εκθεσιακό χώρο που δημιούργησαν οι ίδιοι, από τη Θάλεια και τον σύζυγό της. Η οικογένεια δηλώνει έτοιμη να τα παραχωρήσει για ένα μελλοντικό μουσείο εργαστηρίου χρυσοχοΐας, ώστε να διασωθεί η ιστορία της κυπριακής χειροποίητης τέχνης.
Όσο για την αγορά του χρυσού, η Θάλεια σημειώνει πως οι εποχές έχουν αλλάξει. Παλιότερα ο κόσμος αγόραζε περισσότερο χρυσό, ενώ σήμερα οι επιλογές ποικίλλουν και περιλαμβάνουν και 9 καράτια - χωρίς όμως να χάνεται η διαχρονική αξία της δημιουργίας.
Όπως λέει και η ίδια, φέτος, το Tati Jewellery γιορτάζει 60 χρόνια πορείας, 60 χρόνια γεμάτα ιστορίες, επιβίωση, δημιουργία, τεχνογνωσία και οικογενειακή κληρονομιά. Μια πορεία που συνεχίζεται με την ίδια αφοσίωση, το ίδιο φως και τον ίδιο σεβασμό στην τέχνη της χρυσοχοΐας από τη Θάλεια και τον Μάριο.