Νέα ευρήματα κατά την ανασκαφή στην Παλαίπαφο φωτίζουν την ιστορία της

Την ολοκλήρωση της αρχαιολογικής ανασκαφής που διενήργησε η αποστολή του Πανεπιστημίου Κύπρου στην Παλαίπαφο, στις θέσεις Κούκλια – Χατζηαπτουλλά και Λαόνα, ανακοίνωσε το Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υφυπουργείου Πολιτισμού.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η έρευνα πραγματοποιήθηκε υπό τη διεύθυνση της Ομότιμης Καθηγήτριας Αρχαιολογίας δρος Μαρίας Ιακώβου και εντάσσεται στο πρόγραμμα Palaepaphos Urban Landscape Project (PULP). Η ανασκαφή έφερε στο φως εντυπωσιακά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, με κυρίαρχο εύρημα μεγάλους πύργους που εντοπίστηκαν ανάμεσα στον τύμβο Λαόνας και το οροπέδιο Χατζηαπτουλλά.
Οι πύργοι αποτελούν τμήμα εκτεταμένου τείχους, το οποίο, σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, περιέβαλλε την ακρόπολη της αρχαίας πολιτείας της Πάφου κατά την Κυπρο-Κλασική περίοδο (5ος–4ος αι. π.Χ.).
Οι έρευνες πεδίου πραγματοποιήθηκαν σε δύο φάσεις, εαρινή και φθινοπωρινή, και ολοκληρώθηκαν στα τέλη Οκτωβρίου 2025.
Στο ερευνητικό έργο συμμετείχαν, πέραν των τακτικών συνεργατών του προγράμματος, προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί φοιτητές του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, καθώς και απόφοιτοι του ίδιου τμήματος, συμβάλλοντας τόσο στην ανασκαφή όσο και στην ανάλυση και αποτύπωση των δεδομένων.
Παράλληλα, τον Οκτώβριο του 2025, το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου ολοκλήρωσε την εγκατάσταση ενιαίας περίφραξης γύρω από τα απαλλοτριωμένα τεμάχια όπου εκτείνεται ο αστικός ιστός της αρχαίας πόλης.
Εντός της περιφραγμένης έκτασης έχουν ήδη εντοπιστεί και μελετώνται σημαντικά μνημεία, όπως το ανακτορικό σύμπλεγμα στο Χατζηαπτουλλά, το γειτονικό εργαστηριακό σύμπλεγμα, ο τύμβος Λαόνας με το λεγόμενο «ψευδο-μνημείο», το μεγάλο τείχος της Λαόνας πλάτους πέντε μέτρων, καθώς και σύμπλεγμα πύργων στη βορειοανατολική γωνία του ανακτόρου που οριοθετεί και προστατεύει την ακρόπολη.
Ιδιαίτερη σημασία έχει ο νέος πύργος της Λαόνας, σχεδόν τετράγωνος σε κάτοψη (9 x 8,80 μ.), με τοίχους που διατηρούνται σε ύψος έως και δύο μέτρα. Στην εσωτερική όψη του τείχους αποκαλύφθηκε πλατιά κλίμακα με λίθινες κουπαστές και βαθμίδες από πλίνθους, η οποία οδηγούσε πιθανότατα στην οροφή του πύργου, στοιχείο που υποδηλώνει προηγμένο αμυντικό σχεδιασμό. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, τα μνημεία που έχουν αποκαλυφθεί μεταξύ 2009 και 2025 στις θέσεις Λαόνα και Χατζηαπτουλλάς συνιστούν σπάνιο παράδειγμα διατήρησης μνημειακών κατασκευών που αντανακλούν την πολιτική και οικονομική ισχύ της βασιλικής δυναστείας της Πάφου κατά τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ.
Εξίσου σπάνιο θεωρείται το γεγονός ότι, μετά το 300 π.Χ., δεν ανεγέρθηκαν νεότερα μνημεία στην περιοχή, με αποτέλεσμα τα αρχαία κατάλοιπα να διατηρηθούν κάτω από ελάχιστες επιχώσεις στα γεωργικά τεμάχια των Κουκλιών.
Ενδεικτικά αναφέρεται πως το τείχος με τους πύργους του και το ανάκτορο με το εργαστηριακό του σύμπλεγμα εντοπίζονται κάτω από 0.50 εκατοστά επιχώσεων στα γεωργικά τεμάχια των Κουκλιών.
Μόνο ο τύμβος μπορεί να ολοκληρώθηκε, προστίθεται, τον 3ο αιώνα π.Χ., μετά την μετάβαση της διοίκησης στη Νέα Πάφο. Κάτω από την κορυφή του (ύψους 8 μέτρων) σώζεται η βόρεια κλίμακα του τείχους - μαζί με το κεφαλόσκαλό της - σε ύψος που ξεπερνά τα 4 μέτρα .