Νέοι κανόνες για τον σχεδιασμό και τον κύκλο ζωής των οχημάτων

Σε νέα φάση με την προσωρινή πολιτική συμφωνία μεταξύ της προεδρίας του Συμβουλίου και εκπροσώπων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον κανονισμό που θα καθορίζει απαιτήσεις κυκλικότητας στον σχεδιασμό των νέων οχημάτων και κανόνες για τη διαχείριση και ανακύκλωση των οχημάτων που φτάνουν στο τέλος χρήσης τους, εισέρχεται η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Νωρίς το πρωί της προηγούμενης Παρασκευής, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με νέους κανόνες κυκλικότητας της ΕΕ που θα καλύψουν ολόκληρο τον κύκλο ζωής των οχημάτων, από τον σχεδιασμό έως την τελική επεξεργασία στο τέλος του κύκλου ζωής τους.
Σύμφωνα με το συμφωνηθέν σχέδιο, όλα τα νέα οχήματα θα πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να επιτρέπουν την εύκολη αφαίρεση όσο το δυνατόν περισσότερων εξαρτημάτων από εξουσιοδοτημένες εγκαταστάσεις επεξεργασίας. Οι συννομοθέτες συμφώνησαν ότι το πλαστικό που χρησιμοποιείται σε κάθε νέο τύπο οχήματος θα πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 15% ανακυκλωμένο πλαστικό εντός έξι ετών από την έναρξη ισχύος των κανόνων και 25% εντός δέκα ετών. Το 20% αυτών των στόχων θα πρέπει να επιτευχθεί με την ένταξη στον εν λόγω τύπο οχήματος πλαστικών που ανακυκλώνονται από οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους ή από εξαρτήματα και εξαρτήματα που αφαιρούνται από τα οχήματα κατά τη φάση χρήσης («κλειστός βρόχος»). Συμφώνησαν επίσης ότι η Επιτροπή θα πρέπει να εισαγάγει στόχους για τον ανακυκλωμένο χάλυβα και αλουμίνιο (δύο χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού), μετά την ολοκλήρωση των μελετών σκοπιμότητας. Θα αξιολογηθεί επίσης η σκοπιμότητα εισαγωγής πρόσθετων στόχων για τις ανακυκλωμένες κρίσιμες πρώτες ύλες.
Η συμφωνία περιλαμβάνει ένα σύνολο απαιτήσεων που πρέπει να πληρούνται κατά τη μεταβίβαση της κυριότητας μεταχειρισμένων οχημάτων, χωρίς να επιβάλλεται περιττή επιβάρυνση στους πολίτες. Η τεκμηρίωση που απαιτείται όταν ένας οικονομικός φορέας πωλεί ένα όχημα σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο θα συνίσταται είτε σε αξιολόγηση ότι το όχημα δεν είναι ELV είτε σε έγκυρο πιστοποιητικό τεχνικού ελέγχου. Ένα φυσικό πρόσωπο θα πρέπει να προσκομίσει αυτήν την τεκμηρίωση μόνο εάν το όχημα δηλωθεί ως ολική οικονομική ζημία ή εάν η πώληση ολοκληρώνεται αποκλειστικά διαδικτυακά.
Τρία χρόνια μετά την έναρξη ισχύος των νέων κανόνων, οι κατασκευαστές θα έχουν διευρυμένη ευθύνη παραγωγού, δηλαδή θα πρέπει να καλύπτουν το κόστος συλλογής και επεξεργασίας των οχημάτων που έχουν φτάσει στο τέλος του κύκλου ζωής τους.
Θα ισχύουν ειδικές απαιτήσεις για την υποχρεωτική αφαίρεση ορισμένων μερών και κατασκευαστικών στοιχείων, καθώς και υγρών, ρευστών και επικίνδυνων ουσιών, πριν από τον τεμαχισμό ή τη συμπύκνωση.
Οι εθνικές αρχές θα υποχρεούνται να θεσπίσουν στρατηγικές επιθεώρησης που θα αποσκοπούν στην ανίχνευση παράνομων δραστηριοτήτων κατά τη συλλογή, την επεξεργασία και την εξαγωγή οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους.
Για την αποτροπή της παράνομης επεξεργασίας και εξαγωγής οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους (ELV) και για την αντιμετώπιση του ζητήματος των «χαμένων οχημάτων», οι διαπραγματευτές συμφώνησαν σε απαγόρευση εξαγωγής οχημάτων που δεν είναι κατάλληλα για κυκλοφορία (η οποία θα ισχύσει πέντε χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού).
Η συμφωνία διευκρινίζει τα κριτήρια που καθορίζουν πότε ένα μεταχειρισμένο όχημα χαρακτηρίζεται ως όχημα στο τέλος του κύκλου ζωής του (ELV), καθώς και την απαραίτητη τεκμηρίωση για τις τελωνειακές αρχές. Η προσωρινή συμφωνία πρέπει να εγκριθεί τόσο από το Κοινοβούλιο όσο και από το Συμβούλιο προτού τεθούν σε ισχύ οι νέοι κανόνες.
Να σημειωθεί ότι στις 13 Ιουλίου 2023, η Επιτροπή πρότεινε νέο κανονισμό σχετικά με τις απαιτήσεις κυκλικότητας για τον σχεδιασμό οχημάτων και τη βελτιωμένη διαχείριση των οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους, σύμφωνα με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία.
Το 2023, κατασκευάστηκαν 14,8 εκατομμύρια μηχανοκίνητα οχήματα στην ΕΕ, ενώ ταξινομήθηκαν 12,4 εκατομμύρια οχήματα. Υπάρχουν 285,6 εκατομμύρια μηχανοκίνητα οχήματα στους δρόμους της ΕΕ και κάθε χρόνο περίπου 6,5 εκατομμύρια οχήματα φτάνουν στο τέλος της ζωής τους.