ΟΗΕ: Ηγεσία υπέρ της Ειρήνης στο επίκεντρο του Συμβουλίου Ασφαλείας

Ανοιχτή συζήτηση του Συμβουλίου Ασφαλείας με τίτλο “Ηγεσία υπέρ της Ειρήνης” έλαβε χώρα στην έδρα του διεθνούς οργανισμού με πρωτοβουλία της Σλοβενίας, η οποία ασκεί καθήκοντα προέδρου για τον μήνα Δεκέμβριο.
Η Σλοβενία, ανέδειξε μεταξύ άλλων το ζήτημα ότι η διεθνής κοινότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με «μια σύγκλιση σοβαρών και αλληλένδετων κρίσεων». Πολλά κράτη συμμερίστηκαν την εκτίμηση ότι οι ένοπλες συγκρούσεις έχουν φθάσει «στο υψηλότερο σημείο από την ίδρυση του Οργανισμού», ότι η περιφρόνηση του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αυξάνεται και ότι το πολυμερές σύστημα υφίσταται «σοβαρή πίεση» σε όλα τα επίπεδα.
Ωστόσο, αρκετές αντιπροσωπείες τόνισαν ότι, παρά τις προκλήσεις, «η διεθνής συνεργασία είναι πιο απαραίτητη από ποτέ» και ότι «δεν υπάρχει πραγματική εναλλακτική του ΟΗΕ», ο οποίος οφείλει να παραμείνει «να ενισχύσει τη δυναμική και την αποτελεσματικότητα του» απέναντι σε διασυνοριακές απειλές, από την κλιματική αλλαγή έως την τεχνολογική επιτάχυνση.
Στο πλαίσιο της συζήτησης για τον ρόλο του Γενικού Γραμματέα, πολλές αντιπροσωπείες ανέφεραν ότι ο/η κάτοχός της θέσης καλείται να λειτουργήσει ως «ο πρώτος διπλωμάτης» και να αξιοποιήσει ένα ευρύ φάσμα εργαλείων – «καλές υπηρεσίες, διαμεσολάβηση, διευκόλυνση, προληπτική διπλωματία» – καθώς και την εξουσία του Άρθρου 99, όταν απαιτείται.
Η συζήτηση συνδέθηκε με τη διαδικασία επιλογής του νέου Γενικού Γραμματέα το επόμενο έτος, με αρκετά μέλη να υπενθυμίζουν την ανάγκη ισχυρής ηγεσίας σε ένα περιβάλλον δημοσιονομικής στενότητας, πολυεπίπεδης αστάθειας και αυξανόμενων προσδοκιών για «καλύτερη εκπροσώπηση των γυναικών στην ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών».
Η Ελλάδα, διά του Αναπληρωτή Μονίμου Αντιπροσώπου Ιωάννη Σταματέκου, ανέδειξε ότι η συζήτηση αυτή εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσπάθεια ενίσχυσης της ηγεσίας του ΟΗΕ.
Υπενθύμισε ότι ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης είχε τονίσει πως «ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών πρέπει να παραμείνει η πυξίδα μας» και ότι η ανανεωμένη ηγεσία είναι κρίσιμη «για τη διασφάλιση της ειρηνικής επίλυσης διαφορών». Η Ελλάδα υπογράμμισε ότι ο Χάρτης παρέχει «στέρεη βάση για έναν ενεργητικό και δεσμευμένο Γενικό Γραμματέα» και ότι η ουσιαστική αξιοποίηση των εργαλείων πρόληψης «ενισχύει τις ικανότητες του ΟΗΕ για την αποτροπή συγκρούσεων».
Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην πρόσφατη «επίκληση του Άρθρου 99 αναφορικά με την κρίση στη Γάζα», την πρώτη από το 1989, την οποία η Ελλάδα χαρακτήρισε «ιστορικό παράδειγμα αρχών και ηγεσίας θεμελιωμένης στον Χάρτη σε μια στιγμή βαθιάς ανάγκης».
Σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις, η Ελλάδα τόνισε ότι ο επόμενος Γενικός Γραμματέας πρέπει να προωθήσει με συνέπεια τη μεταρρύθμιση UN80, ώστε ο Οργανισμός να γίνει «πιο αποτελεσματικός, πιο αποδοτικός και πιο βιώσιμος», αναδεικνύοντας ότι «δύσκολες επιλογές και προσεκτική ιεράρχηση» θα είναι αναπόφευκτες λόγω των παγκόσμιων συνθηκών.
Η ελληνική αντιπροσωπεία διατύπωσε τρεις καίριες προσδοκίες για το μέλλον: υλοποίηση της UN80 με έμφαση σε οικονομική βιωσιμότητα και συνοχή του Οργανισμού, σθεναρή υπεράσπιση του Χάρτη και του διεθνούς δικαίου, και ανάδειξη της πρόληψης ως θεμελιώδους πυλώνα της δράσης του ΟΗΕ, μέσω έγκαιρης εμπλοκής, αξιοποίησης δεδομένων και στενότερης συνεργασίας με περιφερειακούς φορείς και την κοινωνία των πολιτών.
Για τη διαδικασία επιλογής του νέου Γενικού Γραμματέα, η Ελλάδα επανέλαβε ότι πρέπει να παραμείνει «ανοικτή, χωρίς αποκλεισμούς, διαφανής και βασισμένη στην αξία», σημειώνοντας ταυτόχρονα ότι «ήρθε η ώρα να εξεταστεί μια γυναίκα για αυτήν την ύψιστη διεθνή ευθύνη», με μέριμνα για «δίκαιη γεωγραφική εκπροσώπηση» .
Ο κ. Σταματέκος επισήμανε ότι «η ηγεσία υπέρ της ειρήνης είναι συλλογική ευθύνη». Υπογράμμισε ότι κανένας Γενικός Γραμματέας δεν μπορεί να επιτύχει «χωρίς ένα Συμβούλιο Ασφαλείας ενωμένο στην υπεράσπιση του Χάρτη». Όπως τόνισε, ο επόμενος Γενικός Γραμματέας θα κληθεί «να καθοδηγήσει τη διεθνή κοινότητα μέσα από ταραγμένες θάλασσες», αλλά είναι το Συμβούλιο που «πρέπει να δώσει τον άνεμο», γιατί «ο Χάρτης μάς καθοδηγεί· η ειρήνη μάς ενώνει» .