Οι δύο όψεις της Ακροδεξιάς

Την βδομάδα που πέρασε την επικαιρότητα απασχολούσε η είδηση των έργων ζωγραφικής του συνταξιούχου πλέον εκπαιδευτικού Γιώργου Γαβριήλ. Και αυτό, γιατί ένα στέλεχος του ΕΛΑΜ αποκάλυψε σε βίντεο λεπτομέρειες για την έκθεσή του σε γκαλερί στην Πάφο, παρουσίασε έργα του που τα χαρακτήριζε βλάσφημα και καλούσε τον κόσμο να αντιδράσει.
Αποτέλεσμα αυτού ήταν οι απειλές προς την γκαλερί που οδήγησαν στον άτακτο τερματισμό της έκθεσης, όμως το ΕΛΑΜ δεν έμεινε εκεί. Κατάγγειλε το «ΔΗΣΑΚΕΛ» και την Αννίτα Δημητρίου ότι εξέθρεψαν τους «γελοίους» που «απειλούν την πίστη μας» και ο Χρίστος Χρίστου στη συνέχεια μέσω επιστολής στον αρχηγό της αστυνομίας ζήτησε ποινική δίωξή του. Το όλο ζήτημα θα μπορούσε να κλείσει συνοπτικά, αν τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου -όπως λέμε συχνά- είτε δεν ασχολούνταν είτε ξεκαθάριζαν πως η τέχνη μπορεί να κριθεί σκληρά από τους πολίτες αλλά δεν ποινικοποιείται, καθώς τέτοιες πρακτικές δεν γίνονται σε ευρωπαϊκά και φιλελεύθερα κράτη, αλλά σε θεοκρατικά. Το υφυπουργείο πολιτισμού δεν αντέδρασε καθόλου σε όλο αυτό ενώ τα πλείστα κόμματα ακολούθησαν με μαθηματική ακρίβεια το αφήγημα του ΕΛΑΜ, με τον ΔΗΣΥ να υιοθετεί το ύφος δια μέσου της Αννίτας Δημητρίου και να ζητά μέσω του αναπληρωτή πρόεδρου Ευθύμιου Δίπλαρου να κινηθεί η αστυνομία. Όλο αυτό ανέδειξε τρία ζητήματα:
- Ότι το ΕΛΑΜ μπορεί πλέον να καθορίζει ατζέντα της συζήτησης
- Μετατρέπεται σιγά σιγά σε κόμμα συστημικό καθώς τις θέσεις του υιοθετούν και άλλα κόμματα
- Όσο κι αν θέλει να καμουφλαριστεί βεβαίως εξακολουθεί να λειτουργεί με μεθόδους ακροδεξιών κομμάτων που λαϊκίζουν στοχοποιούν, μιλούν αποκλειστικά στα ένστικτα χωρίς επιχειρήματα και τελικά να προκαλούν ρήγματα στην δημοκρατία με τις κινήσεις τους αν ληφθεί υπόψη η επίθεση έξω από το σπίτι του Γαβριήλ
Με ιστορικό
Δεν είναι βεβαίως η πρώτη φορά που το ΕΛΑΜ καθορίζει την ατζέντα της συζήτησης. Το είδαμε στο ενωτικό δημοψήφισμα που προκάλεσε κρίση στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων, το είδαμε όμως κυρίως με το μεταναστευτικό. Την ρητορική του ΕΛΑΜ ακολούθησαν στελέχη του ΔΗΣΥ, του ΔΗΚΟ, της ΕΔΕΚ για να συλλέξουν ψήφους από τα άκρα, αλλά κυρίως μέλη της κυβέρνησης Αναστασιάδη όπως ο τότε υπουργός Εσωτερικών Νίκος Νουρής, καθώς έβλεπαν ότι όλο αυτό. Όλο αυτό είχε και επικίνδυνα αποτελέσματα, αν ληφθεί υπόψη τι εκτυλίχθηκε στην Χλώρακα και στη Λεμεσό τον Σεπτέμβριο του 2023. Το είδαμε βεβαίως και με την ad hoc επιτροπή για το δημογραφικό που δόθηκε στο ΕΛΑΜ ως δώρο για την στήριξη της εκλογής της Αννίτας Δημητρίου στην προεδρία της Βουλής. Μία επιτροπή υπό την προεδρία του ΕΛΑΜ, όπου παραπληροφορεί, κινδυνολογεί και το παιχνίδι του παίζουν πρόθυμα και βουλευτές των υπόλοιπων κομμάτων.
Ο ρυθμιστής και η υποβάθμιση του κινδύνου
Το ζήτημα βεβαίως είναι πως πλέον δεν μιλούμε για ένα ακραίο και μικρό κόμμα του οποίου οι θέσεις δεν έχουν μεγάλη απήχηση στην κοινωνία. Διεκδικεί με αξιώσεις τον ρόλο του ρυθμιστή, αν ληφθούν τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων. Γι’ αυτή την άνοδο βεβαίως δεν ευθύνονται αποκλειστικά τα παραδοσιακά κόμματα στην Κύπρο. Είναι μία τάση πανευρωπαϊκή να ενισχύονται τα ακροδεξιά κόμματα, όμως το πρόβλημα είναι πως οι εδώ πολιτικές δυνάμεις δεν είχαν τα αντανακλαστικά να αντιμετωπίσουν εξαρχής το ΕΛΑΜ και υποβάθμισαν τον κίνδυνο.
Το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ για παράδειγμα, έρχονταν σε αντιπαράθεση με το ΕΛΑΜ σε εκλογές, όταν ένιωθαν πως κινδυνεύουν. Πλέον το κόμμα του Κέντρου φαίνεται να έχει αποδεχτεί πως έχει χάσει την τρίτη θέση από το ΕΛΑΜ, αποδέχεται την άτυπη συνεργασία πλέον που έχει με το Προεδρικό και επικεντρώνει τις επιθέσεις του περισσότερο στην Άμεση Δημοκρατία. Ο ΔΗΣΥ από την άλλη θεώρησε πως θα μπορούσε να αποτελεί την χρυσή του εφεδρεία το ΕΛΑΜ. Όχι μόνο γιατί εξέλεξαν μαζί την Αννίτα Δημητρίου στην Προεδρία της Βουλής αλλά και γιατί θεωρούσαν πως θα ήταν ένας κύκλος που θα έκλεινε σύντομα και πως οι ψηφοφόροι του θα επέστρεφαν στον Συναγερμό. Άργησαν να αντιληφθούν πως η κύρια πηγή διαρροής του, είναι το ΕΛΑΜ και πλέον του επιτίθενται. Το παράδοξο ωστόσο είναι πως ο ΔΗΣΥ δεν φροντίζει να διαφοροποιηθεί από το ΕΛΑΜ, αλλά μπαίνει σε ένα εθνικιστικό διαγωνισμό, χάνοντας τελικά, όχι μόνο τους πιο συντηρητικούς ψηφοφόρους, αλλά και τους φιλελεύθερους.
Προετοιμάζοντας το έδαφος
Το ερώτημα πλέον είναι μέχρι που θα φτάσει το ΕΛΑΜ. Δεν είναι λίγοι οι πολιτικοί αναλυτές που σημειώνουν πως αν δεν υπήρχαν άλλα αντισυστημικά κόμματα στη μέση όπως η Άμεση Δημοκρατία, τότε τα ποσοστά του ΕΛΑΜ θα ήταν πολύ μεγαλύτερα. Στόχος του κόμματος, όπως άλλωστε έχει αναφέρει πολλές φορές το τελευταίο διάστημα ο Χρίστος Χρίστου, είναι να γίνει το ΕΛΑΜ κόμμα εξουσίας.
Πρώτο βήμα σε αυτό τον μακρύ δρόμο είναι να γίνει ο ρυθμιστής. Με αυτό επιδιώκει να κάνει συμμαχίες ανοικτά με κόμματα για προτάσεις νόμου και να διεκδικήσει σοβαρές επιτροπές όπως η άμυνας που διεκδικεί χρόνια ή η επιτροπή οικονομικών την οποία παραδοσιακά κατείχε το τρίτο κόμμα ΔΗΚΟ. Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο, το ΕΛΑΜ παρότι εσωστρεφές και αντισυστημικό κόμμα, έδειξε ετοιμότητα να λειτουργήσει με καθαρά παλαιοκομματικούς και συνδιαλλακτικούς όρους. Από τη μία αποτελεί την κότα με τα χρυσά αυγά για επίδοξους πολιτευτές οι οποίοι θεωρούν το ΕΛΑΜ ως ένα παρθένο έδαφος που μπορεί να τους εξασφαλίσει πιο εύκολα εκλογή. Όμως την ίδια ώρα το κόμμα χρησιμοποιεί πρόσωπα που είτε έχουν αποτύχει στα κόμματά τους -κυρίως από τον ΔΗΣΥ -και ψάχνουν διέξοδο είτε πρόσωπα που ήταν μέρος του συστήματος όλα αυτά τα χρόνια, με στόχο να φέρουν κόσμο κοντά από την ευρύτερη Δεξιά και να αυξήσουν τα ποσοστά τους.
Το ΕΛΑΜ φαίνεται όχι μόνο να κανονικοποιείται μέρα με τη μέρα, αλλά και να φλερτάρει όλο και περισσότερο με την εξουσία. Ο κύριος στόχος του Χρίστου Χρίστου είναι να αποκτηθεί αυτή τη στιγμή η πείρα κυβερνησιμότητας και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι δεν αρνήθηκε το ενδεχόμενο να στηρίξουν άλλον υποψήφιο από τον αρχηγό τους στις επικείμενες εκλογές. Είτε αποτελεί μπλόφα είτε όχι, το σίγουρο είναι πως το άνοιγμά του στον Συναγερμό με την αλίευση στελεχών, εξυπηρετεί μία στρατηγική με διπλό στόχο. Αφενός απενεχοποιεί την ψήφο στο ΕΛΑΜ για δυσαρεστημένους Συναγερμικούς ψηφοφόρους και αφετέρου ανοίγει μία δίοδο επικοινωνίας με την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη που προσφέρει πολλαπλά οφέλη. Είναι πολύ καλά γνωστή η επαφή που έχουν στελέχη με το Προεδρικό. Υπήρχε παράλληλα και μία συνεννόηση, ακόμη και βοήθεια στελέχους που βρίσκεται στο Προεδρικό στις ανακοινώσεις που εξέδιδε το κόμμα της Ακροδεξιάς το τελευταίο διάστημα. Στην κυβέρνηση φαίνεται να υπάρχει η εκτίμηση πως το ΕΛΑΜ –ιδιαίτερα αν ενδυναμωθεί και κανονικοποιηθεί- θα μπορεί να είναι κατά κάποιο τρόπο σύμμαχος στις προεδρικές εκλογές. Το ΕΛΑΜ από την άλλη θέλει να έχει πρόσβαση στην εξουσία για να ενδυναμώνεται και την ίδια στιγμή να αποτελεί πόλο έλξης, ίσως και εναλλακτική κομματική στέγη σε αυτούς τους Συναγερμικούς ψηφοφόρους που δεν έχουν πειστεί από τη νέα ηγεσία του ΔΗΣΥ ή που είναι παράλληλα οπαδοί του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Και η πραγματική όψη
Το ερώτημα είναι αν το ΕΛΑΜ μπορεί από τη μία μέρα στην άλλη να μεταλλαχθεί και να θεωρηθεί συστημικό κόμμα ή ακόμα και μέρος του δημοκρατικού τόξου. Μία ματιά στον τρόπο που λειτουργεί το κόμμα επιβεβαιώνει τον συγκεντρωτισμό που επικρατεί στο εσωτερικό του. Ενδεικτικές οι αναφορές του Ανδρέα Θεμιστοκλέους ότι λειτουργεί ως συμμορία και οι αποκαλύψεις περί αυταρχισμού του Χρίστου Χρίστου. Κάποια επιβεβαιώνονται από το γεγονός το κόμμα της Ακροδεξιάς δεν έχει προχωρήσει ποτέ σε εσωκομματικές εκλογές. Και παρότι ο κ. Χρίστου εξήγησε ότι δεν υπήρχε ενδιαφέρον, πέραν του ιδίου που δεν άλλαξε ή δεν αμφισβητήθηκε ποτέ από την μέρα λειτουργίας του κόμματος, όπως γίνεται σε όλα τα κόμματα, δεν έχει γνωστοποιήσει ποιο είναι το πολιτικό συμβούλιο και το εκτελεστικό γραφείο του κόμματος. Ποιοι δηλαδή αποφασίζουν για τις πολιτικές του κόμματος. Δεν έχει εκφράσει θέσεις και πολιτικές εντός της βουλής που να στέκουν πέραν των συνθημάτων σε ανακοινώσεις και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν έχει απολογηθεί για θέσεις του παρελθόντος, δεν έχει αναθεωρήσει την σχέση του με την Χρυσή Αυγή ούτε έχει διαφοροποιήσει αμφιλεγόμενες του θέσεις. Αντίθετα έχει εντείνει το αφήγημα της antiwoke αντζέντας, την επιστροφή στην παράδοση και τη συντήρηση, που θεωρεί ότι με αυτό τον τρόπο θα φέρει κοντά ένα μέρος της μεσαίας τάξης με συντηρητικά αντανακλαστικά.