Οι επτά βασικές μορφές εγκλήματος που αφορούν και την Κύπρο – Τι καταγράφει η πιο ολοκληρωμένη ανάλυση της Europol

Ποιες είναι οι μορφές του εγκλήματος που πρέπει να απασχολούν περισσότερο την Αστυνομία Κύπρου; Η απάντηση δίδεται μέσα από στρατηγική έκθεση της Europol που δημοσιεύεται ανά τετραετία.
Σύμφωνα με την έκθεση Αξιολόγησης Απειλών από Σοβαρό και Οργανωμένο Έγκλημα (SOCTA – Serious and Organised Crime Threat Assessment) που δημοσίευσε εντός του 2025 η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Αστυνομικής Συνεργασίας, οι τομείς στους οποίους τα κράτη μέλη πρέπει να δώσουν βαρύτητα είναι επτά.
Συγκεκριμένα η τελευταία έκθεση που αποκωδικοποιεί «το μεταβαλλόμενο DNA του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος», εστιάζει (1) στις κυβερνοεπιθέσεις, (2) στις απάτες μέσω διαδικτύου, (3) στη σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών μέσω διαδικτύου, (4) στην παράνομη διακίνηση μεταναστών, (5) στην διακίνηση ναρκωτικών, (6) στην διακίνηση πυροβόλων όπλων και (7) στην παράνομη διακίνηση αποβλήτων.
Να σημειωθεί ότι άλλοι τομείς «παραδοσιακού» εγκλήματος, παραμένουν ανθεκτικοί. Ο λόγος για την εμπορία ανθρώπων, τα εγκλήματα εις βάρος των άγριων ειδών, το οργανωμένο έγκλημα κατά της ιδιοκτησίας, το έγκλημα κατά της πνευματικής ιδιοκτησίας, την παραχάραξη νομισμάτων, τις απάτες εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ και των κρατών μελών και την αποφυγή κυρώσεων,
Η έκδοση της τέταρτης έκθεσης Αξιολόγησης Απειλών από Σοβαρό και Οργανωμένο Έγκλημα (SOCTA) της ΕΕ, η οποία αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη και μακρόπνοη ανάλυση μέχρι σήμερα, αναλύει τις επτά προαναφερθείσες μορφές εγκλήματος ως ακολούθως:
>> Οι κυβερνοεπιθέσεις που στοχεύουν υποδομές ζωτικής σημασίας, κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και πολίτες γνωρίζουν ολοένα και μεγαλύτερη εξάπλωση. Εκμεταλλεύονται τα τρωτά σημεία των ψηφιακών υποδομών, αξιοποιούν τα δεδομένα για την πρόσβαση στο σύστημα και στοχεύουν στη χρήση δεδομένων με σκοπό το κέρδος. Οι εν λόγω επιθέσεις χαρακτηρίζονται από έναν συνδυασμό κινήτρων κέρδους Και αποσταθεροποίησης, καθώς πραγματοποιούνται ολοένα και περισσότερο στο πλαίσιο της συνεργασίας με κράτη και έχουν ιδεολογικά κίνητρα. Η πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης θα βελτιώσει περαιτέρω τους τρόπους δράσης και τον εντοπισμό των στόχων των κυβερνοεπιθέσεων.
>> Μια επιδημία απάτης στο διαδίκτυο πλήττει τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τους δημόσιους φορείς της ΕΕ. Η κλίμακα, η ποικιλία, η χρήση εξελιγμένων μεθόδων και η εμβέλεια των διαδικτυακών μηχανισμών απάτης είναι πρωτοφανείς. Επιταχυνόμενες από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία βοηθά την κοινωνική μηχανική και πρόσβαση σε δεδομένα, αναμένεται να ξεπεράσουν άλλα είδη σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος.
>> Η σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών μέσω διαδικτύου μεταμορφώνεται, καθώς η δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται για την παραγωγή υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, τη δημιουργία διαδικτυακών κοινοτήτων δραστών που προστατεύονται από ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο ασφάλειας και τη διευκόλυνση της ολοένα διευρυνόμενης διαδικτυακής προσέγγισης παιδιών για αθέμιτους σκοπούς.
>> Όσον αφορά την παράνομη διακίνηση μεταναστών, εγκληματικά δίκτυα διακινούν παράτυπους μετανάστες προς, διά μέσου ή εκτός ΕΕ και χρεώνουν δυσανάλογα υψηλές αμοιβές. Οι φορείς υβριδικών απειλών που εργαλειοποιούν τις μεταναστευτικές ροές δημιουργούν πρόσθετες ευκαιρίες για τα εγκληματικά δίκτυα διακίνησης μεταναστών. Είναι γνωστό ότι τα εν λόγω δίκτυα προσαρμόζουν με ευελιξία τις μεθόδους και τις διαδρομές τους και περιφρονούν τελείως την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Τα δίκτυα παράνομης διακίνησης μεταναστών βασίζονται ολοένα και περισσότερο σε διαδικτυακές πλατφόρμες για το μάρκετινγκ, την προσέλκυση και τη μεταφορά χρημάτων.
>> Η διακίνηση ναρκωτικών είναι μια δυναμική εγκληματική απειλή με υψηλό αποσταθεροποιητικό δυναμικό για την ΕΕ ως κοινωνία, δεδομένης της σύνδεσής της με τη βία, τη διαφθορά, τη διείσδυση στη νόμιμη οικονομία και τις παγκόσμιες διασυνδέσεις. Είναι ιδιαίτερα προσοδοφόρα αλλά και ανταγωνιστική εγκληματική δραστηριότητα. Η διακίνηση κοκαΐνης και συνθετικών ναρκωτικών είναι ιδιαίτερα δυναμική εγκληματική δραστηριότητα, χαρακτηρίζεται δε από συχνά μεταβαλλόμενες διαδρομές, νέους τρόπους δράσης και ποικιλίες προϊόντων, καθώς και από την πιθανή μετατόπιση της βίας σε ολόκληρη την ΕΕ.
>> Η διακίνηση πυροβόλων όπλων διαμορφώνεται από μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ προσφοράς και ζήτησης και συμβάλλει στην περιφερειακή επέκταση της βίας που σχετίζεται με τα ναρκωτικά. Οι πηγές παράνομων πυροβόλων όπλων μετατοπίζονται και επεκτείνονται περαιτέρω υπό την επίδραση των εξελίξεων στην τεχνολογία, την τεχνητή νοημοσύνη και τη σφαίρα των διαδικτυακών δραστηριοτήτων. Η διαθεσιμότητα όπλων σε ζώνες γειτονικών αλλά και πέραν της ΕΕ χωρών που εξέρχονται από κρίσεις και πολέμους συμβάλλει επίσης στην επέκταση αυτή.
>> Η παράνομη διακίνηση αποβλήτων είναι ένα έγκλημα με οικονομικό κίνητρο που συνδέεται στενά με τον νόμιμο τομέα των αποβλήτων και στο οποίο απασχολούνται εμπειρογνώμονες από τον τομέα. Έχει αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον, την οικονομία και την υγεία, καθώς και στην ασφάλεια των πολιτών της ΕΕ.
Απασχολεί σοβαρά…
Αυτή είναι η τέταρτη έκθεση Αξιολόγησης Απειλών από Σοβαρό και Οργανωμένο Έγκλημα (SOCTA – Serious and Organised Crime Threat Assessment) της Ευρωπαϊκής Ένωσης κι όπως είναι σε θέση να γνωρίζει ο «Φ» απασχολεί έντονα την Αστυνομία Κύπρου στο πλαίσιο των συνεχών προσπαθειών της για χάραξη πολιτικών για αντιμετώπιση του εγκλήματος. Προηγήθηκαν τρεις εκθέσεις (εκδίδονται ανά τετραετία), το 2013, το 2017 και το 2021. Η έκδοση του 2025 που παρουσιάζουμε στο παρόν δημοσίευμα αποτελεί, σύμφωνα με την Europol, «την πιο ολοκληρωμένη και μακρόπνοη ανάλυση μέχρι σήμερα. Υποστηρίζεται από πληροφορίες που συλλέγονται από χιλιάδες έρευνες των αρχών επιβολής του νόμου που υποστηρίζει η Europol κάθε χρόνο, οι οποίες συμπληρώνονται από στρατηγικές ιδέες εμπειρογνωμόνων σε θέματα επιβολής του νόμου, συνεισφορές άλλων οργανισμών της ΕΕ και διεθνών οργανισμών, δεδομένα του ιδιωτικού τομέα από τις συμβουλευτικές ομάδες της Ευρωπόλ και προβληματισμούς από την ακαδημαϊκή συμβουλευτική μας ομάδα. Αυτή η ενσωμάτωση διαφορετικών πηγών πληροφοριών καθιστά την παρούσα έκθεση μοναδική ως προς την ικανότητά της να παρέχει μια εμπεριστατωμένη και μακρόπνοη αξιολόγηση των απειλών του οργανωμένου εγκλήματος στην ΕΕ».
Απειλή το διαδίκτυο και η τεχνητή νοημοσύνη
Το διαδίκτυο και η τεχνητή νοημοσύνη δίνουν στο έγκλημα του ευρωπαϊκού χώρου νέες διαστάσεις. Στην έκθεση σημειώνεται πως «οι βασικοί τομείς εγκληματικότητας που αντιπροσωπεύουν το υψηλότερο επίπεδο απειλής για την ΕΕ θα οξυνθούν περαιτέρω λόγω της αλλαγής του DNA του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος». Κι επεξηγείται ότι «αναπτύσσεται ολοένα και περισσότερο μέσω διαδικτύου και επιταχύνεται σημαντικά από την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) και άλλες νέες τεχνολογίες».
Στη δε ανάλυση που ακολουθεί παρατίθενται οι εξής παράμετροι:
>> Ανάπτυξη μέσω διαδικτύου: Το έγκλημα αναπτύσσεται ολοένα και περισσότερο μέσω διαδικτύου, ειδικότερα μέσω της εκμετάλλευσης ψηφιακών και διαδικτυακών υποδομών από τα εγκληματικά δίκτυα. Περισσότερες εγκληματικές δραστηριότητες πραγματοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό στο διαδίκτυο, διακρίνονται δε για τον αυξημένο όγκο και την ευρύτερη απήχησή τους. Ο ψηφιακός χώρος λειτουργεί ως εργαλείο που διευκολύνει το οργανωμένο έγκλημα, διευκολύνει την αύξηση του όγκου του ή το συγκαλύπτει. Ορισμένα ψηφιακά εργαλεία, όπως οι ειδικές πλατφόρμες κρυπτογραφημένης επικοινωνίας, έχουν σχεδιαστεί από εγκληματίες για άλλους εγκληματίες, ενώ άλλα εγκληματικά δίκτυα κάνουν κατάχρηση των εφαρμογών επικοινωνίας over-thetop ως ασπίδα κατά των αρχών επιβολής του νόμου.
>> Επιτάχυνση λόγω της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης και άλλων νέων τεχνολογιών: Η τεχνητή νοημοσύνη και άλλες νέες τεχνολογίες, όπως η τεχνολογία αλυσίδας συστοιχιών (blockchain) ή η κβαντική υπολογιστική, θα επιταχύνουν το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα με την ταχεία ανάπτυξή τους. Οι εν λόγω τεχνολογίες διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη της εγκληματικότητας, καθώς βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα των εγκληματικών δραστηριοτήτων αυξάνοντας την ταχύτητα διεκπεραίωσής τους, την απήχησή τους και τη χρήση εξελιγμένων μεθόδων.