Οπαδοί του τίποτα και τα κόμματα του «ό,τι κάτσει»

Του Πατριάρχη
Κάθε τόσο ξεφυτρώνει ένα νέο πολιτικό μόρφωμα που δηλώνει περήφανα πως δεν έχει ιδεολογία. Δεν είναι δεξιό, δεν είναι αριστερό, δεν είναι τίποτα από αυτά… γενικώς δεν είναι τίποτα. Είναι απλώς «λογικό», «πρακτικό», «φιλολαϊκό» και ότι ακούγεται ωραία σε ανθρώπους που δεν ασχολήθηκαν ποτέ με τα κοινά ή δεν ψήφισαν ποτέ τους. Η κεντρική υπόσχεση ενός τέτοιου κόμματος (που δεν είναι ένα) είναι κάποια φράση που υπόσχεται τα πάντα σε όλους, χωρίς να εξηγεί τον μαγικό τρόπο που θα μπορούσε να κάνει την πεζή ζωή μας να μοιάζει με παράδεισο.
Θα κάνουμε ό,τι είναι καλό για τους πολίτες. Ωραία. Μόνο που το «καλό» στην πολιτική δεν είναι αφηρημένη έννοια. Είναι επιλογή και η επιλογή είναι σύγκρουση προτεραιοτήτων.
Στην οικονομία, το «καλό» σημαίνει χαμηλότερους φόρους ή καλύτερα νοσοκομεία; Σημαίνει αυξήσεις σε μισθούς ή μείωση χρέους; Σημαίνει στήριξη σε ευάλωτους ή κίνητρα σε επιχειρήσεις; Όλα μαζί δεν γίνονται, εκτός αν ανακαλύψαμε νέο νόμο της φυσικής με τον οποίο «πετάει ο γάιδαρος» και ισχύει μόνο σε προεκλογικές περιόδους.
Στην εξωτερική πολιτική το «καλό» είναι ακόμη πιο περίπλοκο, γιατί χρειάζεται πυξίδα. Δεν παίζεις με τις συμμαχίες σαν να διαλέγεις φαγητό σε ιστοσελίδα delivery. Ειδικά σε μια γειτονιά όπως η δική μας, όπου η απειλή δεν είναι θεωρία και η γεωγραφία δεν αλλάζει επειδή ενοχλεί, τα πράγματα μπορεί να είναι και επικίνδυνα.
Θα σταθείς με την Ευρώπη και τη Δύση όταν πιέζουν τα πράγματα ή θα αρχίσεις τις εξυπνάδες περί «ισορροπιών» που συνήθως καταλήγουν σε εκπτώσεις απέναντι σε όποιον φωνάζει πιο δυνατά; Ούτε η Κύπρος, ούτε οποιαδήποτε μικρή χώρα, έχει την πολυτέλεια να κάνει τον ουδέτερο θεατή όταν μια λάθος επιλογή μπορεί να γίνει τραγωδία.
Στα κοινωνικά θέματα πάλι, το «καλό» δεν είναι ουδέτερο. Είναι αξίες. Παιδεία, δημόσια ασφάλεια, μετανάστευση, δικαιώματα, οικογένεια, πρόνοια. Πάντα θα κληθείς να πεις ποιον προστατεύεις πρώτα, ποιον βάζεις σε σειρά και που μπαίνουν κόκκινες γραμμές. Αν δεν το πεις, δεν σημαίνει ότι δεν το έχεις αποφασίσει. Σημαίνει ότι δεν θέλεις να σου το χρεώσουν πριν την κάλπη.
Και εδώ είναι το πιο ύποπτο σημείο. Το κόμμα χωρίς ιδεολογία συνήθως δεν είναι κόμμα χωρίς ιδέες, αλλά κόμμα χωρίς δεσμεύσεις. Σήμερα υπόσχεται σε όλους, αύριο αποφασίζει ό,τι βολεύει, μεθαύριο εξηγεί ότι αναγκάστηκε από τις «συνθήκες» και επαναλαμβάνει το ίδιο παραμύθι μέχρι να αποκαλυφθεί πλήρως η απάτη. Όταν δεν υπάρχει πρόγραμμα, το κενό το γεμίζει ο κάποιος αρχηγός, που καρπώνεται την επιτυχία και φορτώνει στους άλλους την αποτυχία. Έτσι η πολιτική γίνεται διαχείριση εντυπώσεων και εικόνας. Και όταν η πολιτική καταντά παράσταση, στο τέλος πληρώνει ο πολίτης το εισιτήριο και από πάνω φορτώνεται και ενοχές γιατί «αυτός αποφάσισε».
Υπάρχει λοιπόν κόμμα χωρίς ιδεολογία; Μπορεί να υπάρξει ως σλόγκαν και ως αγανάκτηση, αλλά δεν μπορεί να λειτουργήσει με διάρκεια και αξιοπιστία. Διότι η ιδεολογία, όσο κι αν την βρίζουν οι «αντισυστημικοί», είναι το όνομα που δίνουμε στις σταθερές προτεραιότητες. Χωρίς αυτές, δεν έχεις κατεύθυνση. Έχεις μόνο έναν γενικόλογο λαϊκισμό της καθημερινότητας, που αλλάζει ανάλογα με το ποιος φωνάζει και ποιος πληρώνει το χειροκρότημα.
Αν ένα νέο κόμμα θέλει να πει ότι είναι πέρα από τις παλιές φόρμες, ας το πει, αλλά ας γράψει καθαρά τι θα κάνει στην οικονομία, τι θα πράξει στην εξωτερική πολιτική, ποια κοινωνία οραματίζεται. Αλλιώς δεν ζητάει ψήφο, ζητάει λευκή επιταγή και οι λευκές επιταγές, στην πολιτική, είναι το πιο ακριβό νόμισμα.