Προεδρία ΕΕ σε μια κρίσιμη συγκυρία  –  Το τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατάδειξε γιατί είναι σημαντικό είναι το επόμενο εξάμηνο για την Κύπρο

Μέσα από μια πανηγυρική εκδήλωση στα Λεύκαρα ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα παρουσιάσει τις προτεραιότητες της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μια εκδήλωση στην οποία τόσο ο ίδιος ο Πρόεδρος όσο και οι συνεργάτες του παρέπεμπαν για τα αποκαλυπτήρια των προτεραιοτήτων. Ανεβάζοντας έμμεσα και δείκτη των προσδοκιών αρκετά ψηλά. Λίγα 24ωρα προηγουμένως το τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για το 2025 ανέβασε τον πήχη των απαιτήσεων αρκετά ψηλά για την Κύπρο και την Κυπριακή Προεδρία.
Οι προτεραιότητες μπορεί να είναι για τα κράτη μέλη της ΕΕ ένας οδοδείκτης, αλλά εκεί που κρίνεται με θετικό ή αρνητικό πρόσημο η εκάστοτε Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι το πως διαχειρίζεται και πως αντιδρά στα δύσκολα ζητήματα που μπορεί να προκύψουν εκτάκτως ή τα οποία βρίσκονται στην τρέχουσα ατζέντα της Ένωσης. Και το τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες άφησε μια γεμάτη ατζέντα για την επικείμενη Κυπριακή Προεδρία που θα ξεκινήσει σε δέκα ημέρες, την 1η Ιανουαρίου 2026.
Για τον Νίκο Χριστοδουλίδη και τους συνεργάτες του, οι οποίο εργάζονται πυρετωδώς για την Προεδρία, το επόμενο εξάμηνο θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό για την Κύπρο γιατί η Προεδρία ΕΕ έρχεται σε μια συγκυρία που είναι πολύ σημαντική για την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και για το Κυπριακό.
Σε συνάντηση που είχε με Κύπριους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες, τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής μετά τον μαραθώνιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θέλησε να καταδείξει αυτήν ακριβώς τη συγκυρία της ανάληψης της Προεδρίας ΕΕ τη δεδομένη στιγμή. Ξεκίνησε τις δηλώσεις του λέγοντας ότι «αναλαμβάνουμε σε πολύ λίγες ημέρες την Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια καθοριστική και θα έλεγα δύσκολη συγκυρία, όπως απέδειξε και η αποψινή νύχτα. Λαμβάνοντας υπόψη τα θέματα που καλούμαστε να διαχειριστούμε ως Προεδρία, τις διαφορετικές απόψεις, τις διαφορετικές προσεγγίσεις, αλλά και την ανάγκη ως Προεδρία να βρούμε τη χρυσή τομή, να βρούμε λύσεις και από κοινού να προχωρήσουμε μπροστά».
Η ατζέντα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προς τον Νίκο Χριστοδουλίδη και την Κυπριακή Προεδρία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, τα θέματα της ανταγωνιστικότητας, την Ουκρανία και τα θέματα άμυνας και ασφάλειας της χώρας, τη διεύρυνση, τη μετανάστευση. Όλα αυτά, σημείωσε ο Νίκος Χριστοδουλίδης «είναι μόνο μερικά από τα θέματα τα οποία η Προεδρία μας θα κληθεί, όχι απλά να διαχειριστεί, αλλά να βρει λύσεις, για να προχωρήσει περισσότερο η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση».
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης και οι συνεργάτες του έμειναν στις Βρυξέλλες κάπου 38 ώρες και στη διάρκεια αυτού του χρονικού πλαισίου ο ίδιος πραγματοποίησε αρκετές διμερείς συναντήσεις με αρχηγούς κυβερνήσεων σε σχέση με πρωτοβουλίες «που θα ήθελαν να αναπτυχθούν κατά τη διάρκεια της Προεδρίας», ανέφερε στους δημοσιογράφους νωρίς την Παρασκευή μετά το πέρας των εργασιών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Στις συναντήσεις αυτές συζητήθηκαν κάποιες κοινές δράσεις και κοινές πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να αναληφθούν στο εξάμηνο της Κυπριακής Προεδρίας.
Η Κύπρος μπορεί να ηγηθεί στη Μέση Ανατολή
Ένα από το ισχυρά χαρτιά το οποίο η Κύπρος θα παίξει το επόμενο εξάμηνο είναι ο ρόλος της στη Μέση Ανατολή. Ένα ρόλο τον οποίο διεκδίκησε με αξιώσεις και, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Λευκωσίας, τα καταφέρνει πάρα πολύ καλά. Χαρακτηριστική και η αναφορά του Προέδρου Χριστοδουλίδη:
«Με απόλυτη σεμνότητα, και με αφορμή τη σημερινή συζήτηση που έγινε για τη Μέση Ανατολή, δεν υπάρχει άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την Κυπριακή Δημοκρατία που μπορεί να ηγηθεί εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυτής της προσπάθειας, λαμβάνοντας υπόψη τη γεωγραφική μας θέση αλλά και τις άριστες διμερείς μας σχέσεις με όλα τα κράτη της περιοχής».
Στις 7 Ιανουαρίου θα βρίσκεται στην Κύπρο η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για να παραστεί στην πανηγυρική τελετή έναρξης της Κυπριακής Προεδρίας. Ωστόσο το ταξίδι της VDL στην Κύπρο δεν έχει να κάνει μόνο με την τελετή αλλά είναι κομμάτι μιας επίσκεψης σε χώρες της περιοχής. Έτσι η φον ντερ Λάιεν, με παρότρυνση του Νίκου Χριστοδουλίδη, θα επισκεφθεί χώρες της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.
Η περιοχή και οι χώρες της ευρύτερης Μέσης Ανατολής αποτελεί μια από τις τρεις βασικές προτεραιότητες της Κυπριακής Προεδρίας, με το Νίκο Χριστοδουλίδη να διασυνδέσει αυτόν τον πυλώνα με τη στρατηγική αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως ανέφερε «αφορά την ουσιαστική αλλά και θεσμική ενίσχυση των σχέσεων της ΕΕ με τις χώρες της ευρύτερης Μέσης Ανατολής». Εξήγησε πως είναι μια περιοχή η οποία γειτνιάζει με την Ευρωπαϊκή Ένωση: «Έχουμε κοινές προκλήσεις, έχουμε κοινά στρατηγικά συμφέροντα. Αποτελεί σημείο ενδεχόμενης σύγκλισης με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, και πρέπει ως Ευρωπαϊκή Ένωση να κάνουμε σαφώς περισσότερα, να θεσμοθετήσουμε τη συνεργασία μας, αλλά και να αποδείξουμε στην πράξη αυτό που λέμε συχνά ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να έχει μια οπτική 360 μοιρών».
Η υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητα
Η ενίσχυση της μεγάλης προσπάθειας της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί την υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητα της Κυπριακής Προεδρίας, τόνισε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης. Για τη Λευκωσία είναι ξεκάθαρο μια Ευρωπαϊκή Ένωση που είναι ισχυρά αυτόνομη σημαίνει και μια ισχυρή Κυπριακή Δημοκρατία.
Τρίτη βασική προτεραιότητα, όπως ανέφερε ο Νίκος Χριστοδουλίδης «είναι να δώσουμε πειστικές και μόνιμες απαντήσεις σε θέματα της καθημερινότητας, θέματα που απασχολούν την καθημερινότητα των ευρωπαίων πολιτών. Αναφέρομαι, ανάμεσα σε άλλα, στο στεγαστικό, στο κόστος της ενέργειας, την προστασία των παιδιών μας από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θέματα υγείας και θέματα παιδείας».
Επιμένει στο προσκλητήριο
Για το Νίκο Χριστοδουλίδη το επόμενο εξάμηνο αποτελεί και ένα σημαντικό τεστ ως προς τις προσπάθειες στο Κυπριακό για επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων. Στο διάστημα των τριών ετών αφότου ανέλαβε την εξουσία στην Κύπρο κατάφερε να ωθήσει τα πράγματα στο Κυπριακό επιτυγχάνοντας τον διορισμό της Μαρίας Άνχελα Ολγκίν, ως προσωπικής απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών.
Αλλά και τον διορισμό του Γιοχάνες Χαν ως ειδικού απεσταλμένου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Και μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όπου εκφράστηκε στήριξη στην αποστολή Χαν ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης έσπευσε να στείλει και μήνυμα προς όλους εκείνους που αμφισβητούσαν τα όσα ο ίδιος έλεγε ως προς το θέμα του διορισμού απεσταλμένου από την ΕΕ για το Κυπριακό. «Να σας θυμίσω ότι ήταν ένας στόχος που είχαμε θέσει από την αρχή, ένας στόχος που κάποιοι θεωρούσαν ότι ήταν ουτοπία. Όχι μόνο έγινε o διορισμός, αλλά έχουμε και αυτή τη συγκεκριμένη αναφορά για την ανάγκη συνεργασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με τον κ. Χαν, ο οποίος έχει ήδη ξεκινήσει τις επαφές με αρκετά κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης», ανέφερε ο Νίκος Χριστοδουλίδης.
Ωστόσο η ανάληψη της Προεδρίας της ΕΕ σε δέκα ημέρες μπορεί να φέρει ένα πισωγύρισμα σ’ όλη αυτή την προσπάθεια στο Κυπριακό. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος επιμένει σε κάθε φάση ότι τα δύο δεν αλληλοσυγκρούονται, δεν μπορεί να διασφαλιστεί πως η Τουρκία θα βρει πρόσχημα την Προεδρία για να κρατήσει αρνητική στάση στο Κυπριακό ή να μπλοκάρει την όποια ουσιαστική προσπάθεια που θα στοχεύει στην επανέναρξη των συνομιλιών.
Στη Λευκωσία, αλλά και από κάθε βήμα όπου βρίσκεται ο Νίκος Χριστοδουλίδης επιμένει ότι η παρουσία συγκυρία της ανάληψης της Προεδρίας ΕΕ μπορεί να βοηθήσει πολύ στο Κυπριακό και τη βελτίωση του κλίματος όχι μόνο ανάμεσα στους δύο ηγέτες στο νησί αλλά και μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Τουρκίας. Γι’ αυτό και στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ο Νίκος Χριστοδουλίδης ήταν ο μόνος που τοποθετήθηκε για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, όπου επανέλαβε το προσκλητήριο που θα απευθύνει προς τρεις Τούρκους αξιωματούχους, τον Πρόεδρο, τον Υπουργό Εξωτερικών και τον Υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων για να συμμετέχουν στα άτυπα συμβούλια που θα πραγματοποιηθούν επί Κυπριακής Προεδρίας.
Ουκρανία και Τραμπ τα δύο κρίσιμα τεστ
Ο σχεδιασμός και η ατζέντα της Κυπριακής Προεδρίας και κάθε Προεδρίας ΕΕ έχει να κάνει με όσα ισχύουν τη δεδομένη στιγμή και όσα μπορεί να προβλεφθούν τη δεδομένη στιγμή. Εκεί όμως που η κάθε Προεδρία κρίνεται είναι η αντιμετώπιση γεγονότων ή κρίσεων ευρύτερης ευρωπαϊκής και παγκόσμιας σημασίας. Είναι τα κρίσιμα τεστ που καλείται να δώσει η κάθε χώρα κατά το εξάμηνο που ηγείται της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για την Κύπρο, με βάση τα σημερινά δεδομένα, τα δύο κρίσιμα τεστ τα οποία θα της δώσουν θετικό ή αρνητικό πρόσημο είναι η Ουκρανία και ο Ντόναλντ Τραμπ. Η όλη προσέγγιση που ακολουθεί ο Αμερικανός Πρόεδρος έναντι της Ευρώπης και οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας είναι ζητήματα τα οποία επηρεάζουν κατά πολύ την ΕΕ. Και ασχέτως εάν μια χώρα έχει άμεση ή καθόλου εμπλοκή σε ανάλογες συζητήσεις, εάν οι εξελίξεις συμπέσουν στη διάρκεια της δικής της προεδρίας είτε θα πρέπει να μπει στο παιχνίδι είτε πρέπει να μείνει ένας θεατής με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Οι διαπραγματεύσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Ρωσίας είναι ένα πολύ κρίσιμο ζήτημα τα οποία θα παίξει ρόλο και για την ίδια την ΕΕ. Ο Ντόναλντ Τραμπ προσπαθεί να παρακάμψει την ΕΕ, στην οποία ούτε λίγο ούτε πολύ φορτώνει τις ευθύνες για τον πόλεμο στην Ουκρανία, παραγνωρίζοντας εντέχνως το ρόλο των ΗΠΑ την περίοδο προ της ρωσικής εισβολής.
Το πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έδειξε παράλληλα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει εσωτερικά η ΕΕ στο θέμα της Ουκρανίας. Η εξάωρη συζήτηση της Πέμπτης αλλά και όσα συμφωνήθηκαν για τη συνέχεια έδειξαν πως η ΕΕ θα κινηθεί πάνω σε μια πολύ λεπτή γραμμή και η Κύπρος, ως Προεδρία, θα έχει να φορτωθεί ένα ιδιαίτερο βάρος. Γιατί πολλές από τις αποφάσεις που λαμβάνονται σε σχέση με την Ουκρανία δεν αφορούν αποκλειστικά τα συμφέροντα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά έχουν να κάνουν με το ΝΑΤΟ, του οποίου η Κύπρος δεν είναι μέλος.
Σε πρώτη φάση, όσον αφορά την Ουκρανία είναι οι συζητήσεις για το θέμα της χρηματοδότησης που θα αφορά κυρίως την άμυνα και την ασφάλεια της χώρας. Οι συζητήσεις σε επίπεδο coreper θα καταδείξουν και το πόσο θα προχωρήσει η όλη προσπάθεια. Με την Κύπρο να προσέχει τα νώτα της όσον αφορά την αγορά εξοπλισμών από τρίτες χώρες, και ειδικά την Τουρκία. Γι’ αυτό φρόντισε να μπει και ειδική ρήτρα που να προσφέρει ασφαλιστική δικλείδα.