Πώς γιορτάζουν τα Χριστούγεννα οι Ευρωπαίοι: Παραδόσεις και έθιμα από την Ιρλανδία έως την Ιταλία

Τα Χριστούγεννα φτάνουν και, σε ολόκληρη την Ευρώπη, τα παιδιά μετρούν τις ημέρες περιμένοντας τα δώρα τους. Σε άλλες χώρες τα φέρνει ο Άγιος Βασίλης, αλλού ο Άγιος Νικόλαος, ενώ στην Ιταλία πρωταγωνιστεί η Befana – μια φιγούρα της λαϊκής παράδοσης που μοιράζει δώρα στις αρχές Ιανουαρίου.
- Ιρλανδία: Παγωμένες βουτιές στον ωκεανό
Μπορεί να μη φημίζεται για τις παραλίες της η Ιρλανδία, αλλά ανήμερα τα Χριστούγεννα γεμίζουν κόσμο. Είτε στην Ιρλανδική Θάλασσα είτε στον Ατλαντικό Ωκεανό, αλλά και σε ποτάμια ή λίμνες, οι Ιρλανδοί θα κάνουν μια βουτιά. Ακόμη και αν βρέχει (το πιθανότερο) ή κάνει παγωνιά.
Άλλωστε οι Ιρλανδοί αγαπούν το κρύο νερό. Και πιστεύουν ότι η κολύμβηση χειμώνα, σε κρύο νερό, καταπραΰνει το άγχος, κάνει καλό στην καρδιά και βελτιώνει την ενέργεια.
Αλλά, αν εσείς αποφασίσετε να τους μιμηθείτε, θυμηθείτε: αυτά δεν είναι μόνο για τους γενναίους, θέλουν και προετοιμασία. Πετσέτες να τυλιχτείτε και ζεστά ρούχα να φορέσετε μόλις βγείτε από το νερό. Και όλα θα πάνε καλά.
- Γαλέτα του Βασιλιά ή γαλλική βασιλόπιτα
Ένα από τα πιο αγαπημένα γλυκά των Γάλλων τα Χριστούγεννα. Αν και παραδοσιακά σερβίρεται την ημέρα των Θεοφανείων, Γαλέτα του Βασιλιά βρίσκει κανείς κανείς στους φούρνους και τα ζαχαροπλαστεία όλο τις ημέρες των εορτών.
Τι είναι; Ένα στρογγυλό γλυκό από σφολιάτα γεμιστή με κρέμα αμυγδάλου (frangipane). Και αν αυτό δεν σας λέει πολλά, το αρωματικό αυτό γλυκό κρύβει μέσα του ένα «αγαλματάκι». Έναν Ιησού βρέφος. Και ο τυχερός που θα το πετύχει είναι ο… βασιλιάς.
Η Γαλέτα του Βασιλιά πάει πολύ πίσω στην Ιστορία, στα ρωμαϊκά Σατουρνάλια, που γιορτάζονταν τέτοια εποχή. Κατά τη διάρκεια αυτού του φεστιβάλ, ένας σκλάβος γινόταν «Βασιλιάς της Ημέρας». Για να είναι δίκαιη η επιλογή, έκρυβαν ένα φασόλι σε ένα κέικ. Αυτός που το έβρισκε ήταν ο τυχερός.
- La Befana στην Ιταλία
Γιορτάζονται στις 6 Ιανουαρίου και αφορούν την επίσκεψη των Μάγων στο μωρό Ιησού. Τότε, τα μικρά παιδιά παίρνουν το δώρο τους από την Befana. H Befana ήταν μια φτωχή ηλικιωμένη γυναίκα που καβαλούσε ένα σκουπόξυλο. Οι μάγοι τη συνάντησαν ενώ πήγαιναν να επισκεφτούν το μωρό Ιησού. Τους έδωσε οδηγίες, αλλά αρνήθηκε να πάει μαζί τους. Μετά το μετάνιωσε, αλλά δεν μπόρεσε ποτέ να βρει το μωρό. Έτσι, συνεχίζει να ψάχνει και στις 5 Ιανουαρίου, παραμονή των Θεοφανίων, μοιράζει τα δώρα της στα παιδιά.
Τα παιδιά στην Ιταλία κρεμούν τις κάλτσες τους στο τζάκι ή αφήνουν τα παπούτσια τους εκεί. Αν ήταν καλά παιδιά, θα βρουν μικρά δώρα και γλυκά. Αν όχι, ένα κομμάτι κάρβουνο.
ους δίπλα στο τζάκι. Αν τα παιδιά ήταν καλά, εκείνη θα γεμίσει τις κάλτσες (ή τα παπούτσια) με μικρά δώρα και γλυκά. Αν όχι, η Λα Μπεφάνα παραδοσιακά αφήνει ένα κομμάτι κάρβουνο.
Για να την καλοπιάσουν, τα παιδιά αφήνουν ένα ποτήρι κρασί και μερικές λιχουδιές για την Befana.
- Caga Tió ή το Κούτσουρο των Χριστουγέννων στην Καταλονία
Στην Ισπανία τα Χριστούγεννα γιορτάζονται με διαφορές από αυτόνομη περιφέρεια σε αυτόνομη περιφέρεια. Στην Καταλονία, για παράδειγμα, χαρακτηριστικό είναι το Tió de Nadal («κούτσουρο των Χριστουγέννων») ή απλώς Caga Tió («κούτσουρο των κακών»).
Υπάρχει σε κάθε καταλανικό σπίτι τα Χριστούγεννα, ειδικά αν υπάρχουν παιδιά. Το κούτσουρο έχει ζωγραφισμένο ένα πρόσωπο και φορά το χαρακτηριστικό κόκκινο καπέλο. Τα παιδιά το παίρνουν στο σπίτι, το σκεπάζουν με μια κουβέρτα και το «ταΐζουν» κάθε μέρα με φρούτα και γάλα. Στις 6 Ιανουαρίου, που είναι η μέρα των Τριών Μάγων, τα παιδιά του τραγουδούν και το χτυπούν με ξύλα και κάτω από την κουβέρτα βγαίνουν τα δώρα τους.
- Η παρέλαση των Μάγων στην Ισπανία
Η παρέλαση των Τριών Μάγων Βασιλιάδων, ή «Cabalgata de los Reyes Magos», στην Ισπανία συμβολίζει το ταξίδι των Τριών Μάγων, που ακολούθησαν το αστέρι στη Βηθλεέμ για να παραδώσουν δώρα στον νεογέννητο Ιησού.
Πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις 5 Ιανουαρίου το απόγευμα. Η παρέλαση μετατρέπει τους δρόμους σε όλη την Ισπανία σε ζωντανές λεωφόρους γεμάτες μουσική, χρώμα και ενθουσιασμό. Ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους για να τους δει να περνούν. Οι πομπές είναι μεγαλοπρεπείς, με εντυπωσιακά κοστούμια και ζωντανή μουσική.
Μετά την παρέλαση, οι οικογένειες επιστρέφουν στα σπίτια τους και τα παιδιά αφήνουν νερό και ψωμί για τις καμήλες. Καθώς και ένα ποτήρι γάλα (ή κάτι πιο δυνατό) και turrón, ένα γλυκό με φυστίκια και αμύγδαλα, για τους Μάγους. Οι Μάγοι τη νύχτα αφήνουν δώρα και γλυκά για τα παιδιά, αν είναι καλά, ή κάρβουνο αν δεν ήταν και τόσο φρόνιμα.
- Καταιγίδα από βιβλία στην Ισλανδία
Η Ισλανδία έχει βαθιά ριζωμένη αγάπη για τη λογοτεχνία και τη γιορτάζει τα Χριστούγεννα. Το βράδυ των Χριστουγέννων, οικογένειες και φίλοι μαζεύονται, πίνουν κάτι ζεστό, ανταλλάσσουν βιβλία και διαβάζουν ιστορίες.
Το έθιμο της Καταιγίδας Βιβλίων των Χριστουγέννων, ή Jólabókaflóð), χρονολογείται από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όταν οι εισαγωγές στην Ισλανδία περιορίστηκαν λόγω οικονομικών περιορισμών, οι Ισλανδοί εκδότες άρχισαν να κυκλοφορούν τους περισσότερους από τους νέους τίτλους τους κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου. Αυτό εξασφάλισε στους Ισλανδούς την ανταλλαγή βιβλίων κατά τη διάρκεια των εορτών.
Έκτοτε, παραμονές των Χριστουγέννων, τα βιβλιοπωλεία παραλαμβάνουν νέους τίτλους βιβλίων ώστε να καλύψουν τη ζήτηση των εορτών.
- Χριστουγεννιάτικο δείπνο στην Πορτογαλία
Μερικές από τις πιο συναρπαστικές (και νόστιμες!) χριστουγεννιάτικες παραδόσεις στην Πορτογαλία αφορούν το εορταστικό φαγητό.
Τα Χριστούγεννα το πιο εμβληματικό πιάτο είναι η consoada, που τρώγεται την παραμονή των Χριστουγέννων. Η παράδοση συνδέεται με τον Καθολικισμό, καθώς οι Πορτογάλοι νήστευαν και απείχαν από το κρέας τις ιερές ημέρες. Μετά τη βραδινή λειτουργία, έτρωγαν ένα παρηγορητικό γεύμα. Ο όρος consoada προέρχεται από τη λατινική λέξη consolata, που σημαίνει «παρηγορημένος».
Το τυπικό γεύμα περιλαμβάνει παστό μπακαλιάρο που σερβίρεται με βραστές πατάτες, λάχανο και καρότα.
Ανήμερα τα Χριστούγεννα τρώνε Cabrito Assado, ή κατσικάκι ψητό. Και όσο για το επιδόρπιο, είναι το Bolo Rei, ή Βασιλόπιτα, κέικ γεμιστό με φρούτα με μια στρογγυλή, μεγάλη τρύπα στη μέση, που συμβολίζει ένα στέμμα. Όπως και σε άλλα μέρη του κόσμου, σε αυτό το παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο κέικ, οι άνθρωποι κρύβουν ένα αποξηραμένο όσπριο (φάβα) και ένα βραβείο. Όποιος βρει το βραβείο, το παίρνει και θα έχει καλή τύχη την επόμενη χρονιά. Όποιος βρει τη φάβα, πρέπει να φροντίσει για το Bolo Rei της επόμενης χρονιάς.
- Samichlausschwimmen στην Ελβετία
Η λέξη-σιδηρόδρομος σημαίνει το «κολύμπι του Αγίου Νικολάου». Στη Ζυρίχη, τις μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, ντόπιοι και επισκέπτες βουτούν στον παγωμένο ποταμό Λιμάτ, ντυμένοι Άγιος Νικόλαος. Ή Άγιος Βασίλης, αν θέλετε. Ή φορούν το μαγιό τους και τον σκούφο του αγίου.
- Η Ημέρα του Μίκουλας στην Τσεχία
Στις 5 Δεκεμβρίου, αργά το βράδυ, οι Τσέχοι γιορτάζουν την Ημέρα του Μίκουλας ή Ημέρα του Αγίου Νικολάου. Έτσι τιμούν τον προστάτη άγιο των παιδιών. Την παραμονή, τα παιδιά περιμένουν με ανυπομονησία την επίσκεψη του Μίκουλας, που θα αφήσει λιχουδιές στα παπούτσια τους.
Νωρίτερα το βράδυ, ο Μίκουλας και οι σύντροφοί του, ο άγγελος και ο διάβολος, περπατούν σε πόλεις και χωριά της Τσεχίας. Ο Μίκουλας, που συχνά απεικονίζεται ως ένας ευγενικός επίσκοπος, ανταμείβει τα παιδιά που έχουν καλή συμπεριφορά με μικρά δώρα, γλυκά και ξηρούς καρπούς. Ενώ ο άγγελος σημειώνει τα ονόματα των παιδιών και ο διάβολος μπορεί να πειράζει παιχνιδιάρικα ή να σημαδεύει τα πρόσωπα των παιδιών με μουτζούρα.
- Οι Φάτνες στην Ιταλία
Η παράδοση του στήσιμου της φάτνης της Γέννησης στο σπίτι είναι εξίσου δημοφιλής στις ιταλικές οικογένειες, όπως και ο στολισμός του Χριστουγεννιάτικου δέντρου.
Το έθιμο της απεικόνισης της Γέννησης χρονολογείται τουλάχιστον από τον 4ο-5ο αιώνα μ.Χ. Όταν οι πρώτοι Χριστιανοί την απεικόνισαν στους τοίχους των εκκλησιών, το έτος 1223, ο Ιταλός μοναχός, γνωστός ως Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, επισκέφθηκε τη Βηθλεέμ. Επιστρέφοντας στο σπίτι, σκηνοθέτησε τη Γέννηση σε μια σπηλιά στο Γκρέτσιο, μια πόλη κοντά στη Ρώμη. Σκοπός ήταν να αναβιώσει η ιστορία της γέννησης του Ιησού στους πιστούς, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν αναλφάβητοι. Αυτή ήταν η πρώτη ζωντανή σκηνή της γέννησης στην ιστορία. Εκτός από τα σπίτια των Ιταλών, οι σκηνές της γέννησης κατοικούν στις εκκλησίες και τις πλατείες τους.