«Τα Εργατικά Μυρμήγκια»

Μια ιστορία για τη χαρά της προσφοράς, για τη μαγεία της συνεργασίας και για το φως που γεννιέται όταν όλοι οι εργαζόμενοι είμαστε ενωμένοι…
Το μικρό αυτό παραμύθι γεννήθηκε από την επιθυμία να κρατήσουμε ζωντανή την ιστορία της ΠΕΟ μέσα από τα μάτια των παιδιών. Κάθε σελίδα είναι ένας μικρός δρόμος, που οδηγεί σε έναν κόσμο όπου τα ζώα μιλούν και τα δέντρα θυμούνται.
Από τα παλιά χρόνια, τα μυρμήγκια και η κουκουβάγια ήταν σύμβολο εργατικότητας και σοφίας. Στη μικρή πολιτεία των Μυρμηγκιών, κάθε μέρα είναι μια γιορτή της δουλειάς, της συνεργασίας, της αλληλεγγύης και της ενότητας, μέχρι να αντιληφθούν πως πλέον εργάζονται σε άδικες συνθήκες εργασίας, χωρίς να προστατεύονται τα εργατικά τους δικαιώματα από τον εργοδότη- μυρμήγκι. Έτσι, αποφασίζουν να διεκδικήσουν όλα αυτά που δικαιούνται, κάτω από την καθοδήγηση της σοφής ΠΕΟ-Κουκουβάγιας.
Η ανάγκη να γραφτεί το παραμύθι από το Ιστορικό Εργατικό Μουσείο της ΠΕΟ γεννήθηκε από έναν συνδυασμό εκπαιδευτικών, κοινωνικών και ιστορικών λόγων. Εκπαιδευτικά, καθώς με τη μέθοδο της μη τυπικής μάθησης, οι μικροί μας φίλοι σύντομα θα έχουν την ευκαιρία να λαμβάνουν μέρος εντός του χώρου του Μουσείου, σε εργαστήρια διαδραστικής αφήγησης σε συνδυασμό με δημιουργικές δραστηριότητες.
Το παραμύθι χρησιμοποιεί αλληγορία (ζώα με ανθρώπινα χαρακτηριστικά) για να μεταδώσει έννοιες με απλό τρόπο όπως: η εργασία, η εκμετάλλευση, η αλληλεγγύη, η συλλογική διεκδίκηση, ο ρόλος του συνδικαλισμού, τα εργατικά δικαιώματα, η απεργία. Έτσι, ακόμη και τα παιδιά μπορούν να κατανοήσουν βασικές κοινωνικές αξίες χωρίς δυσκολία.
Η ΠΕΟ και το Ιστορικό Εργατικό Μουσείο επιδιώκουν να διαφυλάξουν τη μνήμη των εργατικών αγώνων και να τη μεταφέρουν στις νεότερες γενιές.
Τα σύγχρονα μουσεία δεν περιορίζονται πια σε εκθέματα απλά. Δημιουργούν αφηγήσεις, εκπαιδευτικό υλικό μη τυπικής μάθησης και δημιουργικά εργαλεία.
Το παραμύθι αυτό είναι ένα τέτοιο εργαλείο, που κάνει την ιστορία ζωντανή, βιωματική και προσιτή. Σε εποχές όπου συχνά παρουσιάζεται η εργασιακή εκμετάλλευση ως «φυσιολογική», το παραμύθι υπενθυμίζει ότι: τα δικαιώματα δεν χαρίστηκαν, αλλά κατακτήθηκαν με αγώνες. Με τρόπο ψυχαγωγικό, παιδαγωγικό αλλά ξεκάθαρο.
Είναι μια συμβολική αφήγηση των πραγματικών εργατικών αγώνων, όπου τα «Εργατικά Μυρμήγκια» είναι οι εργαζόμενοι του χθες και του σήμερα. Στο παραμύθι, τα εργατικά μυρμήγκια: δουλεύουν ασταμάτητα, παράγουν τον πλούτο, ζώντας δύσκολες και άδικες συνθήκες. Αυτό παραπέμπει άμεσα στους χιλιάδες εργάτες των μεταλλείων, στους οικοδόμους, στους αγρότες και εργάτες γης , ιδιαίτερα κατά την περίοδο όπου δεν υπήρχαν συντεχνίες και οργάνωση – οι μισθοί ήταν χαμηλοί, τα ωράρια εξαντλητικά, τα εργατικά και κοινωνικά δικαιώματα ανύπαρκτα.
Ο «Εργοδότης Μέρμηγκας» είναι η εκμετάλλευση και η εργοδοτική αυθαιρεσία. Ο εργοδότης στο παραμύθι καρπώνεται τον πλούτο, αδιαφορεί για την ευημερία των εργατών, φοβάται τη συλλογική τους δύναμη. Και πάλι το μυαλό μας γυρίζει πίσω σε εκείνα τα χρόνια και στο πώς λειτουργούσαν οι διευθυντές στις εταιρείες μεταλλείων (π.χ.ΚΜΕ ) και γενικότερα το σύστημα που βασιζόταν στην ανισότητα δύναμης.
Ιστορικά, αυτό οδήγησε σε: σκληρές απεργίες, απολύσεις, διώξεις συνδικαλιστών, φυλακίσεις.
Η «ΠΕΟ Κουκουβάγια» – ο ρόλος της ΠΕΟ. Η κουκουβάγια είναι σοφή, καθοδηγεί, ενώνει τα μυρμήγκια, τους μαθαίνει ότι μόνα τους είναι αδύναμα, μαζί ισχυρά. Συμβολισμός που αντιστοιχεί άμεσα στην δημιουργία της ΠΣΕ- ΠΕΟ, το 1941 για ενοποίηση του εργατικού κινήματος σε συνθήκες φτώχειας και αποικιακής καταπίεσης. Οργάνωσε τους εργάτες σε συντεχνίες, προώθησε την ενότητα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων εργατών, πρωτοστάτησε σε αγώνες για τους κατώτατους μισθούς, το 8ωρο, τον τιμάριθμο, τις κοινωνικές ασφαλίσεις, τις συλλογικές συμβάσεις.
Όπως και στο παραμύθι, δεν μιλά αντί των εργατών, αλλά τους βοηθά να μιλήσουν οι ίδιοι.
Έτσι, η ιστορία της ΠΕΟ δεν μένει μόνο στα αρχεία, γίνεται βίωμα, εικόνα και συναίσθημα.
Το παραμύθι αυτό γράφτηκε για όλα τα παιδιά που ονειρεύονται έναν κόσμο πιο δίκαιο και πιο δημιουργικό.
Θερμές ευχαριστίες στο Ε.Σ. της ΠΕΟ για την στήριξη, στην εταιρεία Star Medicines που το βοήθησε να «γεννηθεί», στον Ηλία Μωραϊτη που του έδωσε ζωή μέσα από εικόνες γεμάτες χρώματα και φαντασία, στην Μύρια Χώπλαρου για την έμπνευση.
* Υπεύθυνη Ιστορικού Εργατικού Μουσείου και Αρχείου ΠΕΟ