Το Κυπριακό σε αναμονή περιεχομένου

Το «state of play» στο Κυπριακό χαρακτηρίζεται σήμερα λιγότερο από τις δηλώσεις και περισσότερο από τις σιωπές... Η πρόσφατη συνάντηση Χριστοδουλίδη – Έρχιουρμαν, υπό την αιγίδα της προσωπικής απεσταλμένης του Γ.Γ. του ΟΗΕ Μαρία Άνχελα Ολγκίν, επιβεβαίωσε ότι η διαδικασία κινείται μεν αλλά χωρίς σαφή κατεύθυνση. Και αυτό είναι στοιχείο που προβληματίζει.
Και οι δύο πλευρές δηλώνουν έτοιμες να κινηθούν «στη βάση των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών» και της πολιτικής ισότητας. Η ελληνοκυπριακή πλευρά επιμένει ότι θέλει να συνεχίσει από εκεί που έμειναν οι συνομιλίες το 2017. Η τουρκοκυπριακή πλευρά, από την άλλη, απαντά συμμετρικά: εφόσον δεν κατονομάζονται οι συγκλίσεις, δεν μπορεί να γίνεται λόγος για συγκεκριμένο μοντέλο λύσης.
Το αποτέλεσμα είναι ένας διάλογος γενικοτήτων, όπου όλοι συμφωνούν επί της αρχής αλλά διαφωνούν –ή σιωπούν– επί της ουσίας. Αυτό το κενό περιεχομένου δημιουργεί τον κίνδυνο ενός επικίνδυνου πισωγυρίσματος: να επιστρέψει το Κυπριακό σε έναν αφηρημένο ορισμό της πολιτικής ισότητας, όπως αυτός υιοθετήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’90, αγνοώντας τις συγκλίσεις και τα κεκτημένα δύο δεκαετιών διαπραγματεύσεων.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος των Ηνωμένων Εθνών αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Η Μαρία Άνχελα Ολγκίν δεν δείχνει διατεθειμένη να αρκεστεί σε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης ή σε αόριστες διακηρύξεις καλής θέλησης. Με περιορισμένο πολιτικό χρόνο στη διάθεσή του, ο Αντόνιο Γκουτέρες αναζητεί ουσιαστική πρόοδο και αυτή δεν μπορεί να προκύψει χωρίς σαφή αφετηρία: ποιες συγκλίσεις ισχύουν, ποια ζητήματα παραμένουν ανοικτά και ποια είναι τα πραγματικά όρια των πλευρών.
Η σημερινή επίσκεψη της απεσταλμένης του Γκουτέρες στην Άγκυρα προσθέτει ακόμη μία κρίσιμη παράμετρο. Χωρίς τη στάση και τη συναίνεση της Τουρκίας, καμία διαδικασία δεν μπορεί να αποκτήσει δυναμική. Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν όλοι αποδέχονται τα ψηφίσματα του ΟΗΕ –αυτό θεωρείται δεδομένο. Το ερώτημα είναι αν υπάρχει πολιτική βούληση να γεμίσουν οι έννοιες με περιεχόμενο και να μετατραπεί η πολιτική ισότητα σε λειτουργικό εργαλείο λύσης.
Αν αυτό δεν συμβεί σύντομα, το Κυπριακό κινδυνεύει να παραμείνει σε μια παρατεταμένη «αναμονή», όπου η διαδικασία συνεχίζεται τυπικά αλλά η ουσία παραμένει στάσιμη. Και η Ιστορία έχει δείξει ότι η στασιμότητα στο Κυπριακό κρύβει ρίσκα.