Όταν η φιλανθρωπία παύει να είναι καθήκον και γίνεται η μόνη μας αλήθεια

Τα Χριστούγεννα στην Κύπρο του 2025 δεν θυμίζουν σε πολλά τις περασμένες δεκαετίες. Η ταχύτητα με την οποία τρέχει η καθημερινότητα στις σύγχρονες πόλεις μας, ο θόρυβος των ψηφιακών μέσων και η διαρκής πίεση της επιβίωσης έχουν δημιουργήσει ένα παράδοξο: ενώ είμαστε πιο συνδεδεμένοι από ποτέ μέσω της τεχνολογίας, η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση έχουν ριζώσει βαθιά στις γειτονιές μας. Μέσα σε αυτό το τοπίο, η έννοια της φιλανθρωπίας έρχεται να επαναπροσδιοριστεί. Δεν είναι πια μια απλή χειρονομία καλής θέλησης που περιορίζεται στις ημέρες των εορτών, αλλά μια επείγουσα ανάγκη για επανένωση του κοινωνικού μας ιστού. Η φιλανθρωπία το 2025 είναι η μοναδική μας απάντηση στην αποξένωση.
Συχνά, μιλώντας για προσφορά, το μυαλό μας πηγαίνει στο υλικό κομμάτι. Στην Κύπρο, έχουμε μάθει να είμαστε γενναιόδωροι, να γεμίζουμε καλάθια και να κάνουμε δωρεές. Όμως, η πραγματική αξία της φιλανθρωπίας, ειδικά φέτος, κρύβεται στην ενσυναίσθηση, στην ικανότητα δηλαδή να βγούμε από το “εγώ” μας και να σταθούμε δίπλα στον άλλον, όχι ως ευεργέτες, αλλά ως ίσοι. Ενσυναίσθηση σημαίνει να νιώσεις το κρύο του άστεγου στην παλιά Λευκωσία σαν να διαπερνά το δικό σου σώμα. Σημαίνει να καταλάβεις τη σιωπή του ηλικιωμένου στο ορεινό χωριό, που περιμένει ένα τηλεφώνημα που δεν έρχεται, και να συνειδητοποιήσεις ότι η δική σου παρουσία είναι το πολυτιμότερο δώρο που μπορείς να του προσφέρεις.
Η Κύπρος του 2025 αντιμετωπίζει νέες, σύνθετες προκλήσεις. Η ακρίβεια έχει γονατίσει νοικοκυριά που άλλοτε θεωρούνταν ευκατάστατα, και η “αόρατη φτώχεια” παραμονεύει πίσω από κλειστές πόρτες σε πολυκατοικίες της Λεμεσού και της Λάρνακας. Η φιλανθρωπία σήμερα απαιτεί “ανοιχτά μάτια”. Απαιτεί να παρατηρούμε τον συνάνθρωπό μας με προσοχή. Ίσως είναι ο συνάδελφος που φέτος δεν θα πάει διακοπές, ίσως είναι το παιδί στο διπλανό θρανίο που το κολατσιό του έγινε πιο φτωχό, ή ο γείτονας που σβήνει τα φώτα νωρίς για να κάνει οικονομία στο ρεύμα. Η προσφορά με ενσυναίσθηση ξεκινά από τη διακριτικότητα. Δεν χρειάζεται να φωνάξουμε την καλή μας πράξη. Η πιο ιερή μορφή φιλανθρωπίας είναι εκείνη που γίνεται “εν κρυπτώ”, εκείνη που διασώζει την αξιοπρέπεια του δέκτη.
Αναλογιζόμενοι το νόημα της Γέννησης, θυμόμαστε μια ιστορία ταπεινότητας και ανιδιοτέλειας. Ο Χριστός δεν γεννήθηκε σε παλάτια, αλλά σε μια φάτνη, στέλνοντας ένα διαχρονικό μήνυμα: η δύναμη βρίσκεται στην απλότητα και στην αγάπη που δεν ζητά ανταλλάγματα. Αυτό το μήνυμα είναι η καρδιά της κοινωνικής αλληλεγγύης. Στην Κύπρο, η παράδοση της φιλοξενίας ,το παλιό, καλό “κοπιάστε”, ήταν πάντα μια μορφή φιλανθρωπίας. Σήμερα, καλούμαστε να μετατρέψουμε αυτό το “κοπιάστε” σε μια στάση ζωής που διαρκεί 365 ημέρες τον χρόνο. Η ανάγκη δεν κάνει διάλειμμα τον Ιανουάριο, ούτε εξαφανίζεται όταν σβήνουν τα χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια.
Γιατί όμως η φιλανθρωπία μας κάνει καλύτερους; Η απάντηση κρύβεται στην ολοκλήρωση που νιώθουμε όταν γινόμαστε χρήσιμοι. Όταν προσφέρεις, δεν δίνεις απλώς κάτι από τον εαυτό σου· στην πραγματικότητα, λαμβάνεις κάτι πολύ μεγαλύτερο. Λαμβάνεις το δώρο της σύνδεσης. Σε έναν κόσμο που μας ωθεί στον ανταγωνισμό και στον ατομικισμό, η προσφορά είναι μια επαναστατική πράξη. Είναι η δήλωση ότι “δεν είμαι μόνος μου σε αυτόν τον κόσμο, είμαι μέρος ενός συνόλου”. Αυτή η συνειδητοποίηση φέρνει μια εσωτερική γαλήνη που καμία υλική κτήση δεν μπορεί να αγοράσει. Η ευγνωμοσύνη για όσα έχουμε γεννιέται τη στιγμή που μοιραζόμαστε κάτι με κάποιον που έχει λιγότερα.
Επιπλέον, η φιλανθρωπία πρέπει να επεκταθεί και στην προστασία του κοινού μας σπιτιού, του περιβάλλοντος, και στη στήριξη των ευάλωτων ομάδων που συχνά ξεχνάμε, όπως οι πρόσφυγες ή τα άτομα με αναπηρίες. Η ενσυναίσθηση δεν γνωρίζει σύνορα, χρώμα ή θρησκεία. Είναι μια παγκόσμια γλώσσα καλοσύνης που στην Κύπρο, με την ιδιαίτερη ιστορία μας, θα έπρεπε να γνωρίζουμε καλύτερα από τον καθένα. Κάθε πράξη στήριξης προς τον “ξένο” ή τον “διαφορετικό” είναι μια πέτρα στο χτίσιμο μιας πιο δίκαιης και ανθρώπινης κοινωνίας.
Κλείνοντας, ας υποσχεθούμε στον εαυτό μας ότι αυτά τα Χριστούγεννα θα είναι η αφετηρία για μια νέα πορεία. Ας μην γίνουμε “φιλάνθρωποι των εορτών” που αναζητούν την επιβεβαίωση μέσα από μια φωτογραφία στα κοινωνικά δίκτυα. Ας γίνουμε άνθρωποι της διπλανής πόρτας που νοιάζονται ουσιαστικά. Ας επενδύσουμε στον χρόνο μας, στον λόγο μας και στην παρουσία μας. Ένα ζεστό χαμόγελο, μια ειλικρινής ερώτηση “πώς είσαι;”, μια βοήθεια στις δουλειές ενός ηλικιωμένου, είναι πράξεις που έχουν το βάρος του χρυσού.
Η πραγματική μαγεία των Χριστουγέννων δεν βρίσκεται στα ακριβά δώρα κάτω από το δέντρο, αλλά στην αγκαλιά που ανοίγουμε για να χωρέσει τον πόνο και την ελπίδα του άλλου. Η Κύπρος του 2025 έχει ανάγκη από φως, αλλά όχι από αυτό που καταναλώνει ηλεκτρικό ρεύμα. Έχει ανάγκη από το φως που πηγάζει από τις ψυχές μας όταν αποφασίζουμε να γίνουμε το στήριγμα κάποιου άλλου. Ας κάνουμε την αλληλεγγύη καθημερινό μας βίωμα και ας μεταμορφώσουμε το νησί μας σε έναν τόπο όπου κανένας δεν θα νιώθει μόνος, ούτε τις γιορτές, ούτε ποτέ. Αυτή είναι η πιο αληθινή μορφή φιλανθρωπίας: να είσαι εκεί, παρών, άνθρωπος προς άνθρωπο.