Δεν πιστεύω σε μια άρια ποίηση

Πυξίδα
Αντιφώνηση του Αλέξανδρου Χρονίδη
Βραβείο Νέου Λογοτέχνη, Επί των ποταμών Βαβυλώνος, Εκδόσεις Αλμύρα, 2024
Αντιφώνηση στην απονομή των φετινών Κρατικών Βραβείων λογοτεχνίας
Δεν πιστεύω σε μια άρια ποίηση. Δεν πιστεύω σε μια άρια λογοτεχνία. Δεν πιστεύω στις άριες τέχνες και φυσικά δεν πιστεύω στα άρια όνειρα, ούτε στις άριες φυλές.
Δεν πιστεύω επίσης σε μια αντίληψη του Ελληνισμού, με την εντόπια αλλά και την ευρεία έννοιά του, η οποία περνά μέσα από, ή χρειάζεται ή εργαλειοποιεί, ακόμα και για την τόσο απειλούμενη κατά κάποιους επιβίωσή του, την κατάργηση της Δημοκρατίας και του σεβασμού των δημοκρατικών διαδικασιών, αλλά και της ελευθερίας του λόγου.
Ίσιες κουβέντες. Η αναίρεση της Δημοκρατίας και η αναίρεση της ελευθερίας του λόγου, είναι αναίρεση του Ελληνισμού και της Ελληνικότητας. Όταν αυτοαναιρούμαι, ακόμα και για να επιβιώσω, δεν επιβιώνω κατ’ ουσίαν στην πραγματικότητα.
Θα αρκεστώ σε αυτά τα λίγα, επί της ουσίας του τι ακολούθησε την ανακοίνωση της βράβευσής μου. Θα ήθελα πολύ να μη σχολιάσω τίποτα από αυτά απόψε, ίσως και από κάποιο ενδόμυχο ένστικτο λογοτεχνικής επιβίωσης, αλλά ένιωσα βαθιά πως με αυτόν τον τρόπο θα αυτοαναιρούμουν.
Η συλλογή μου Επί των ποταμών Βαβυλώνος προέκυψε σε μια περίοδο που ένιωθα ένα αίσθημα βαθιάς αποξένωσης, ακόμα και «εξορίας» από τον κόσμο, τον τόπο, αλλά και τον ίδιο μου τον εαυτό.
Η απώλεια της μάνας μου, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες –ψυχολογικούς, ερωτικούς, πολιτικούς αλλά και κοινωνικούς–, με ανάγκασε να αναθεωρήσω πάρα πολλά πράγματα στη ζωή μου, από την κοσμοθεωρία μου και τις θεολογικές μου αντιλήψεις, μέχρι τη σχέση που είχα με τον τόπο μου, με τον εαυτό μου και τους γύρω μου.
Στο λογοτεχνικό πλαίσιο, κλήθηκα να απαντήσω δυο μεγάλα ερωτήματα: α) γιατί γράφω; και β) αν θα συνεχίσω να γράφω.
Γι’ αυτό και η συλλογή ξεκινά με μια απόφαση:
Αν και, όπως λέει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος στο αγαπημένο μου ποίημα «Εγκαταλείπω την Ποίηση»: «τελείωσαν τα πρελούδια, (και) ήρθε η ώρα του κατακλυσμού», και «όσοι δεν είναι αρκετά κολασμένοι, πρέπει επιτέλους να σωπάσουν, να δουν με τι καινούριους τρόπους μπορούν να απαυδήσουν στη ζωή», εγώ, Δεν εγκαταλείπω την ποίηση.
Το ορόσημο των 50 χρόνων από το πραξικόπημα και την Τουρκική Εισβολή του 1974, με προβλημάτιζε πολύ πριν έρθει. Ο μισός αιώνας είναι ένα συμβολικά αλλά και πραγματικά τεράστιο χρονικό διάστημα. Ένα διάστημα που έφερνε και έφερε μαζί του τη συμβολική αναγνώριση μιας τεράστιας συλλογικής ματαίωσης, των ελπίδων όλου του νησιού, και ειδικά των μεγαλύτερων γενιών, και ακόμα ειδικότερα των προσφύγων, που έφυγαν ελπίζοντας πως η επιστροφή τους ήταν μόνο θέμα ημερών ή μερικών εβδομάδων.
Αυτή η συλλογική συμβολική ματαίωση των ονείρων ενός ολόκληρου λαού, συνέπεσε χρονικά με τη συμβολική ματαίωση πολλών προσωπικών ονείρων και φιλοδοξιών, που επέφερε το πένθος από τον θάνατο της αγαπημένης μου μάνας, και που συνδυάστηκε με μια συνταρακτική συνειδητοποίηση: του πολιτικού και κοινωνικού βαράθρου στο οποίο βρίσκεται ο τόπος μας, επιστρέφοντας στον τόπο μου, αμέσως μετά τις σπουδές, τη ματαίωση της ελπίδας μου στην κοινωνική αλληλεγγύη, εν μέσω της συνταρακτικά τραγικής πανδημίας του Κορωνοϊού, αλλά και τη ματαίωση μιας επιφανειακά τουλάχιστον συντηρούμενης έννομης τάξης στο διεθνές δίκαιο, με τα όσα φρικτά και εγκληματικά είδαμε και βλέπουμε να συντελούνται και να συντηρούνται στη γειτονική μας Γάζα.
Η συλλογή μου λοιπόν ήταν μια προσπάθεια επεξεργασίας, διαχείρισης, και εν τέλει μετουσίωσης όλων αυτών των συσσωρευμένων ματαιώσεων, καθώς και της συνεπακόλουθης λύπης αλλά και οργής που συνόδευσαν, και πρέπει να παραδεχτώ, συνοδεύουν ακόμα, όλη αυτή τη ματαίωση γύρω μας. Ήταν πιστεύω και, τουλάχιστον υποσυνείδητα, μια προσπάθεια επανεφεύρεσης της ελπίδας, και για αυτό θα αφήσω τους αναγνώστες να αποφανθούν αν το κατάφερα ή όχι.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω πολλούς ανθρώπους, οι ίδιοι και οι ίδιες το ξέρουν γιατί τις ευχαρίστησα και προσωπικά, αλλά και δημόσια με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, αλλά και των όσων ακολούθησαν.
Για τους νέους, αλλά και τους μεγαλύτερους, το μήνυμά μου είναι το εξής: στην ποίηση, στη λογοτεχνία, στις τέχνες, στην κοινωνία, στην πολιτική: Το μέλλον, ό,τι και να γίνει, θα υπάρξει, το θέμα είναι εμείς τι κάνουμε για αυτό.
Να οριοθετήσουμε την Άβυσσο, λοιπόν,
Να πούμε: «Τούτο δικό σου, αυτό δικό μου»
Οι μέρες περνούν.
Και το άδικο γιγαντώνεται.
Μέχρι τότε λοιπόν, θα είμαι ποιητής.